مطالب کامل در مورد ماهی سیچلاید جواهر Hemichromis bimaculatus

ماهی سیچلاید جواهر بدون شک یکی از زیباترین، جذابترین، خوش رنگترین، مقاومترین و شاید هم مخرب ترین ماهیهای آکواریومی آب شیرین جهان است چون هر نوع گیاهی که در آکواریوم گذاشته شود به وسیله آنها ریشه کن می شود.

رنگبندی ماهی سیچلاید جواهر

رنگبندی ماهی سیچلاید جواهر به ویژه در فصل تخمریزی چشمگیر است. این گونه به اندازه ای برای آکوآریوم دارها جالب بوده که در اروپا موفق به ساختن نژاد جدیدی از آن شده اند که رنگ بندی زیباتری دارد و اسم علمی آن با عدد لاتین II (2) مشخص می شود ( Hemichromis bimaculatus II ).

اهمیت ماهی سیچلاید جواهر تا حدی است که در بسیاری از کشورهای جهان، دانشگاهها و موسسه های پژوهشی، کارهای علمی زیادی روی رنگ بندی، رفتارهای تولیدمثلی و فیزیولوژی آن انجام داده اند.
رنگ اصلی ماهی سیچلاید جواهر قرمز است. در فصل تخمریزی، ماده همواره به رنگ نارنجی متمایل به قرمز درخشان است. حال آن که ماهی نر دارای رنگ تیره بنفش متمایل به قرمز است. در خارج از فصل تخمریزی رنگ آنها تمایل به قهوه ای با هاله مشخص متمایل به سبز است.

چندروز طول می کشد تا سلولهای دارای رنگدانه قرمز اثرات خود را در تغییر رنگ از قهوه ای به قرمز درخشان و نارنجی نمایان کنند. تغییر رنگ از نارنجی به قرمز یا از قرمز به نارنجی خیلی زود انجام میگیرد.
تغییر رنگ و نوسانهای آن ممکن است در افراد مختلف گونه و نژادهای ایجاد شده تا حدی باهم فرق داشته باشند و عدد 2 لاتین اضافه شده به اسم علمی نژاد جدیدتر ساخته شده به همین دلیل است.
در طرفین بدن ماهی سیچلاید جواهر بالغ 6 تا 8 ردیف خالهای سبز رنگ وجود دارد که ممکن است در سر و باله ها هم دیده شوند. چشم ها ممکن است قرمز تا زرد متمایل به سبز باشند و وقتی ماهی بالغ می شود، یک باند رنگی در چشم آن مشاهده می گردد.

تخمریزی

در فصل و دوره تخمریزی، رفتار اجتماعی جالبی برای جفت یابی، جنگیدن، حفاظت قلمرو و جفت گیری دارد. برخلاف خیلی از ماهیها و سیچلاید های دیگر، در سیچلاید جواهر، حفاظت از قلمرو معمولا به عهده ماهی ماده است. این رفتار در طول دوره تخمریزی هم ادامه خواهد داشت.

اگر در آکواریوم یک نر خوب رسیده و آماده تولیدمثل وجود داشته باشد و این ماهی از آکواریوم بیرون برده شود، نرهای غیرآماده و نارس موجود در آکواریوم به شدت باهم مجادله و رقابت کرده و یکی از آنها که از طریق تحریکهای جنسی تغییررنگ داده و آمادگی تولیدمثل پیدا می کند، می تواند جای نر بیرون برده شده را بگیرد.

صاحب قلمرو همواره در کف آکواریوم و جایی که بایستی تخمریزی انجام گیرد می ماند و جنس مخالف را از همانجا زیر نظر میگیرد. اگر ماهی جنس مخالف تغییر رنگ لازم را پیدا نکرده است هرگز مورد توجه قرار نمیگیرد.
در ماهیهای این گونه ایجاد جفت و همسرگزینی طولانی به خوبی شناخته شده است. یک جفت همگزین شده را میتوان حتی در آکواریوم های کوچک هم نگهداری نمود ولی نگهداری سیچلاید جواهری هایی که هنوز جفت پیدا نکرده اند، بایستی در آکواریوم های بزرگ باشد.

مادههای که جفت پیدا نکرده اند، هرگز وارد قلمرو نرها نمی شوند. اگر ماهی ماده در مجاورت نر به گونه ای جاگذاری شود که هنگام حرکت وارد این قلمرو شود، ماهی نر باله های میانی خود را برافراشته کرده وخیلی زود رنگ آن درخشانتر می شود و با باله های هرچه برافراشته تر به سوی ماهی ماده رفته و با نشان دادن پهلوی خود به حرکتی رقص مانند می پردازد. این رفتار در مقابل ماهی نر مهاجم نیز صورت میگیرد.

پس از شنا کردن به دور ماهی ماده و کمی با دم به آن زدن به او حمله کرده و با حرکات تندی او را به جلو می برد و میزند. اگر ماهی مقابل نر باشد، پایان این کار جنگ و نزاع است. اگر مهی ماده رسیده و علاقمند و تخمدانهای آن در حد رسیدگی کامل باشد و لوله تخمریزی آن آماده گردیده است، به همسری تن داده و از ماهی نر نمی گریزد ولی حرکات و ضبه زدنهای او را تحمل می کند و در صورت لزوم برای این که از ضربات ماهی نر در امان باشد، خیلی کم عکس العمل نشان میدهد.
اگر ماهی ماده نارس و غیرآماده باشد، برای فرار از دست ماهی نر، هرکاری را که بتواند انجام میدهد. پس از چندساعت، ماهی نر در نهایت ماده را برای همسری می گیزند و با تکان دادن سر و لرزیدن، پذیرش خود را نشان میدهد. در نهایت، دهان خود را از ماسه کف پر کرده و آنها را پخش می نماید.
از این پس رفتار آنها بسیار جالب و چشمگیر می شود. با سر یا لبها جفت شدن، بخشی از مراسم مربوط به تخمریزی است. ماهی نر، ماهی ماده را با لبهای خود بصورت ملایم میگیرد، در حالی که ماهی ماده با وجد فراوان می لرزد.

ماهی نر از این رفتار ماهی ماده لذت می برد و با شنا از آن کمی دور می شود و بر میگردد و با مهربانی به او میزند و در انتظار لرزیدن آن می ماند، بیشتر هم ممکن است ماهی نر به ماهی ماده یورش برده لی به آن ضربه نزند.

حتی ممکن است ماهی سیچلاید جواهر نر این کار را با شیشه آکواریوم و یا سنگهایی که در داخل آکواریوم قرار گرفته اند انجام دهد و شاید هم این کار با انجام این حرکات در نهایت به محل انتخاب شده برای تخمریزی میروند.

محل تخمریزی را ممکن است ماهی نر و در پاره ای موارد ماهی ماده انتخاب نماید. به هر حال لرزیدن و پیچیدن مولدین در نهایت به این محل ختم می شود. سپس یکی از آنها با دهان به بستر حمله ور می شود و مشغول تمیز کردن و دور کردن رسوبات آن تاحد امکان می شود.

پس از این که هر دو باهم بستر را تمیز کردند، ماهی ماده تخمریزی دروغین را آغاز می کند. در این حالت همه رفتارهای تخمریزی از جمله مالیدن شکم روی بستر انجام میگیرد ولی هیچ تخمی ریخته نمی شود. بسته به نوع ماده، این کار ممکن است چندلحظه تا چند ساعت ادامه یابد. اگر طول آن زیاد باشد، حاکی از آماده کردن خود برای تخمریزی می باشد.

حرارت ایجاد شده از مالدین بدن به بستر، در رسیده و آماده شدن تخمها موثر است. به محض این که ماهی ماده اولین سری تخم ها را بگذارد، ماهی نر آنها را با ریختن اسپرم خود بارور می کند. لازم به ذکر است که در مواردی هم مشاهده شده که ماهی نر کاملا وجود ماده را تا موقع تخمریزی نادیده می گیرد، ولی پس از این که ماهی ماده تخمریزی را شروع کرد، ماهی نر بلافاصله برای بارور کردن آنها حاضر و اقدام می نماید.

نحوه تخمریزی آنها بسیار جالب است. ماهی ماده ابتدا حدود 10 عدد تخم در یک ردیف و گاهی چسبیده بهم میگذارد که هرگز روی هم قرار نمی گیرند. این تخم ها در هر بار ابتدا بصورت خطی قرار می گیرند ولی در نهایت تخمها از صورت خطی بصورت منحنی و گرد در می آیند. هربار که حدود 10 عدد تخم به وسیله ماده ریخته می شود، ماهی نر آنها را بارور می کند.

در انتها که وضعیت تخمها و جای تخمهای بارور نشده از دست ماهی سیچلاید جواهر نر خارج می شود، شروع به اسپرم ریزی روی تخمها بصورت غیرانتخابی می نمایند. بررسی نشان داده اند که در بیشتر تخمریزیها تا 99 درصد از تخمها توسط نر بارور می شوند. وقتی تخمریزی پایان می یابد، بی اهمنیتی نر به خوبی مشهود می شود بلافاصله پس از اتمام عملیات تخمریزی، ماهی سیچلاید جواهر ماده مسئولیت کلی را به عهده میگیرد و نر را از قلمرو خود بیرون می کند.

ماهی سیچلاید جواهر نر هم در حخاشیه قلمرو ماده متوقف و مواظب می شود که مهاجمی به آن قلمرو نزدیک نشود.
تخمریزی ممکن است در طول شب یا روز انجام گیرد. برخلاف خیلی از ماهیهای دیگر در این ماهی هیچگونه ارتباطی بین تخمریزی و شدت نور، درجه تابش آن، ساعت روز و غیره دیده نشده است. برای تخمریزی آنها میتوان از گلدانهای سفالی قرمز یا نارنجی هم استفاده نمود.
تعداد تخمها بستگی به اندازه و ویژگیهای داخلی ماهی دارد. میانگین تخمها در اولین تخمریزی مادهها کمتر از 50 عدد است ولی بعدها این تعداد ممکن است از 500 عدد هم تجاوز کند. پس از تخم گشایی، نوزادها معمولا به گلدان محل تخمریزی یا هر بستر تخمریزی دیگری که روی آن متولد شده اند، می چسبند و توسط یکی از والدین آب بالای آنها جابجا می شود.

این کار در مورد تخمها هم انجام می گیرد. گهگاه ماهی نر هم برای این کار همکاری می کند ولی در بیشتر موارد، ماهی ماده به آن اجازه هوادهی هم نمیدهد، بخصوص اگر این دو تنها ماهیهای موجود در یک آکواریوم باشند در بسیاری از موارد دیده شده که ماهی نر ممکن است محل تخمریزی را با ساعتها ترک کند، حال آنکه ماهی ماده هرگز چنین کاری نمی کند.

رشد و نمو تخم های ماهی سیچلاید جواهر

دوره انکوباسیون و رشدونمو جنینی برای تخمها 2.5 تا 3 روز است. تخمهای بارور نشده، خیلی زود از بستر کنده می شوند و به وسیله ماده و یا اگر اجازه ماندن در قلمرو را داشته باشد، توسط آن برداشته می شوند. اکثرا دیده شده ماهی ماده هوادهی به تخمها و یا لاروها را انجام میدهد و ماهی نر در داخل قلمرو، 1 تا 2 حفره در داخل مواد بستر ایجاد می نماید.

این حفرهها چندان گود نیستند و برای نوزادان پس از تخم گشایی بکار میروند. حدود 60 ساعت پس از لقاح، دیده می شود که نوزادها در داخل تخمها حرکت می کنند. هنگام تخمگشایی، والدین و یا مادر، با دهان نوزادهای بیرون آمده از تخم یا در حال بیرون آمدن از 1 عدد تا 30 عدد با دهان برمیدارند و در حفرههای درست شده در بستر آکواریوم قرار میدهند.

هنگام جابجایی آنها با دهان دیده می شود که جابجاکننده به گونه ای آنها را می جود ولی در واقع این طور نیست و هیچ یک از نوزادان له و یا کشته و یا خورده نمی شوند. گاهی ماهی نر نوزادهایی را که بر میدارد در یک حفره و ماهی ماده آنها را در حفره دیگر میگذارد.
والدین نوزادان را از فاصله 2 تا 3 سانتیمتری بالای حفرهها به داخل آن میریزند. در داخل حفرهها، نوزادان با دم زدن 3 تا 5 بار در ثانیه، عملا به گونه ای کار تهویه و جابجایی آب را آن هم با تراکم حدود 500 عدد در 2 حفره انجام میدهند.
5 روز پس از تولد، ذخیره ویتلین کیسه زرده تمام می شود و نوزادان از حفرهها بیرون می آیند و چندساعت بعد شنای آزاد را آغاز می کنند و بطور طبیعی، خیلی زود تشکیل گله میدهند. بهترین غذا برایآنها در این موقع ناپلیوس آرتمیاست.

گاه ممکن است نوزادان به وسیله والدین از گودالی که در آن هستند به گودالهای جدید که ساخته اند، منتقل گردند. گهگاه ممکن است برخی از نوزادان از حفره و یا گله جدا شوند که بلافاصله ماهی ماده (و یا نر در صورت اجازه دادن به او) آنها را با دهان گرفته و به حفره و یا گله می برد.
وقتی شنای آزاد آغاز می شود والدین در بهترین رنگبندی دوره تولیدمثلی قرار می گیرند و در این موقع نوزادان به حدی شیفته رنگ آنها هستند که اگر در آکواریومی که والدین در آنها نیستند شئی متحرک با آن رنگ گذاشته شود، نوزادان آن را دنبال می کنند.
حرارت مناسب برای زندگی ماهی سیچلاید جواهر 21 تا 29 درجه سانتیگراد و گرمای مناسب تولیدمثل آنها 25 درجه سانتیگراد است.