8 مورد از کمک های اولیه سگ و فوریت های پزشکی در رابطه با سوانح و تصادفات

کمک های اولیه سگ شامل اقدامات ضروری است که برای نجات جان و احیای دوباره این حیوانات انجام می پذیرد. در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می نماییم.

اقدامات ضروری یا همان کمک های اولیه سگ شامل عملیاتی خواهد بود که شما با اشراف و تسلط به آن عملیات دانسته ها و خدمات دامپزشکی خود را در فوریت های حادثه ای جاده ای برای حیوان خود در حالات فوریت های اورژانسی انجام می دهید .

تسلط به این نوع خدمات به شما این امکان را خواهد داد تا قبل از رسیدن حیوان مصدوم به مراکز دامپزشکی شما بتوانید با توجه به علائم حیاتی ( ضربان قلب ضربه ی نبض ، حرکات تنفس ، درجه حرارت بدن )سگ خود را از نظر وضعیت سلامتی تحت نظر قرار داده تا در اولین فرصت بتوانید حیوان را به دکتر دامپزشک برسانید .

کمک های اولیه سگ و تنفس مصنوعی

در صورتی که به هر دلیلی تنفس حیوان با اختلال و یا قطع تنفس در حیوان همراه گردد باید اقدام به تنفس مصنوعی کرد .برای این منظور باید در ابتدا راه های تنفسی را درحیوان باز و هموار ساخت بنابراین با باز کردن دهان حیوان و استفاده از تنفس مصنوعی ( دهان به دهان ) و دمیدن شدید در دهان حیوان ، جهت باز کردن الوئول های ریوی ( حباب های ششی ) و ایجاد تهویه و وانیتلاسیون بهتر انجام حرکات دم و بازدم در حیوان سعی در برقراری مجدد تنفس در حیوان خواهید کرد.

تنفس مصنوعی در سگ

در کمک های اولیه سگ انجام این عمل از طریق بستن دهان و دمیدن در سوراخ های بینی هم میسر خواهد بود و باعث ایجاد انبساط ریه در محوطه قفسه سینه و گشایش درحرکات تنفسی حیوان خواهد شد سپس لازم است دست را از روی دهان برای چند لحظه بردارید و اجازه دهید حیوان عمل بازدهم را انجام دهد البته راه های دیگری در حیوان برای انجام تنفس مصنوعی در حیوان وجود دارد که بیشتر توسط دکتر دامپزشک در کلینیک ها انجام خواهد گرفت .

ماساژ قلبی نوع دیگری از کمک های اولیه سگ

با توجه به این که قطع وضعیت تنفسی در حیوان ضربان قلب همچنان در حیوان هنوز درحال ضربان و تپش بوده و به طور آهسته هنوز به ضربان خود ادامه می دهد و با در نظر گرفتن این که آن چه از نظر حیاتی برای زنده ماندن حیوان مطرح و قابل اهمیت است برگرداندن مجدد حکات تنفسی یعنی حرکات دم و بازدم برای حیوان بوده  لازم است .

در چنین مواردی با انجام ماساژ قلبی درصدد تقویت و بکارگیری مجدد وضعیت تنفسی در حیوان برآییم تا خود به خودضربان قلب هم در حیوان تقویت شده و وضعیت تنفس  مجددا به حالت اول برگشت کند مشاهده برگشت تنفس با وقفه در انجام عملیات ماساژ در یک لحظه و دیدن وضعیت برگشت در قسمت انتهایی قفسه صدری قابل مشاهده خواهد بود.

در حین انجام ماساژ قلبی لازم است به موارد احیا همزمان به تحریک سیستم قلبی – تنفسی به مدت 10 ثانیه تنفس دهان به دهن به بینی را انجام دهید سپس به مدت 15 ثانیه مجددا ماساژقلبی تکرار شود .

برای انجام ماساژ قلبی ، لازم است حیوان را به صورت جانبی به پهلوی راست خوابانده و یک دست را روی محوطه قفسه  صدری در محدوده ی زائد استخوان خنجری در فواصل چهارمین تا ششمین فاصله بین دنده ها قرار داده و با دست دیگر به طور ملایم ولی محکم روی دست اولی فشار داده تا اینجا ضربان قلب در حیوان تقویت و تشدید گردد ( فشار بیش از حد باعث شکستگی دنده ها خواهد شد ) سپس هر 15 ثانیه به طور سریع این عمل را ادامه دهید .

هر لحظه می توان با ایجاد وقفه کوتاه ضربان قلب را در حیوان آزمایش و در صورت لزوم مجددا عمل احیاء و ماساز قلبی تکرار کنید وسگ را هر چه سریع تر به اورژانس های دامپزشکی روانه سازید .

آشنایی با موارد خطرآفرین در منزل برای سگ ها (مسمومیت ، چوک ، تشنج ، سوختگی )

اضطراب تنهایی سگ و بررسی دلایل به وجود آمدن خشونت در آن

خطر تصادف سگ با اتومبیل و اقداماتی که پس از وقوع حادثه می توان انجام داد

بیماری حرکت ( مسافرت )

در مسافرت هایی که به طور دائم و مستمر به وسیله ی اتومبیل و مسافرت های دریایی یا هوایی انجام می گیرد دستگاه دهلیزی گوش که نقش متعادل کردن حرکت را در حیوان به  عهده دارد دچار اختلال و درگیری شده هرچند می توان اشاره کرد به ترس از وسائل حمل و نقل به خصوص هواپیما از عوامل تشدید کننده آن می تواند محسوب شود .

علائم ایجاد شده در حیوان شامل ترشح بیش از اندازه بزاق و احتمالا استفراغ خواهد بود ممکن است سگ دچار دهان دره شود ، به طوری که دهان را باز کرده و با تنفس کند همراه است کمتر دیده شده سگ دچار اسهال گردد.

مگر سگ های دارای جثه ی کوچک و ترسو و یا در سگ هایی که دچار ناراحتی های عصبی عصبی بسیار زود رنج می شوند لازم است سریعا اتمیبیل را متوقف و بعد از استراحتی کوتاه مجددا به حرکت ادامه داده چون با توقف وسیله نقلیه این حالات در حیوان برطرف خواهد شد معمولا با عادت دادن سگ به مسافرت مبتوان از ایجاد بیماری حرکت جلوگیری کرد .

از نظر پیشگیری و کمک های اولیه سگ در این باره با ارائه قرص های /( بیماری حرکت) در هواپیما و مسافرت های دریایی حیوان را از عارضه رهایی داد این قرص ها اثرات روانی داشته در ضمن ضد استفراغ هو خواهد بوذ ( اصولا هر داروی ارام بخشی می تواند ضد استفراغ هم باشد )معمولا اولین دز دارو 6 ساعت و  دومین دوز دارو یک ساعت قبل از زمان حرکت به حیوان داده می شود در اغلب سگ ها تجویز یک ساعت قبل از حرکت کفایت می کند .

ضربه مغزی و کمک های اولیه سگ

ضربه ی مغزی را می توان نوعی و یا شکلی از بیهوشی در حیوان تلقی کرد و معمولا به دنبال ضربه سر در سگ ایجاد می شود این حالت از چند ثانیه تا تا نیم تا یک ساعت ممکن است دوام داشته باشد اگر زمان بیشتری به طول انجامد با عدم تعادل در اندام های حرکی و عدم تعادل در راه رفتن ( به صورت خفیف  ) همراه است وقوع استفراغ محتمل است در حالات شدید تر با بیهوشی کامل و علائم شوک عارضه آشکار می شود .

تنفس عموما کوتاه ولی کم عمق و سطحی است بدن با احساس سرما همراه و در سطح داخلی در لب ها آثار کم رنگی و پریدگی دال بر کم خونی و اختلال در سیستم گردشش خون که با افت و کاهش فشار خون و دما همراه است دیده می شود مسئله گذرا و زودگذر بوده و با انجام کمک های اولیه سگ که به صورت استراحت و نگهداری در محل گرم و امن به زودی مرتفع می شود .

سکته

حالتی از بیهوشی که به علت خون ریزی در داخل نسج مغز یا ایجاد لخته خونی در عروق مغز ایجاد می شود این حالت در سگ های کم سن و سال کمتر بروز می کند و بیشتر متعلق به سگ های دارای سن بالا بوده شروع خیلی سریع و گاهی با استفراغ همراه است در عکس برداری با mri هیچ گونه آثاری از جراحت و هیچ گونه آسیبی در مغز دیده نمی شود .

حیوان حالت عادی نداشته و معمولا بی حال و قادر به ایستادن و یا حرکت کردن نمی باشد سر در حیوان بیشتر تمایل به یک سمت داشته و حالت چرخش کره چشم در او مشاهده می شود انحراف سر به سمت مربوطه دال بر وجود خون ریزی در سمت مخالف می باشد تمهیدات به کار برده در این گونه سگ ها و کمک های اولیه سگ مورد نیاز شامل قرار دادن حیوان در اتاقی ساکت و آرام و ترجیحا تاریک بوده از هرگونه عوامل تحریکی در محیط زندگی سگ باید پرهیز کرد .

حملات صرع ( تشنج )  و کمک های اولیه

حملات صرعی در سگ ها بسیار شایع می باشد به خصوص در نژاد سگ های کوچک بسیار مشاهده و گذارش شده است نژادهایی که بیشتر دارای گرایش این گونه حملات صرعی هستند عبارت اند از بیگل ، داشهوند ، ژرمن شپرد ، کیزهوند، کوکر اشپانیل ، کولی ، گلدن رتریور و بالاخره رابرادور می باشند .

حملات صرعی را می توان با توجه به طبیعت حیوان به انواع اولیه و یا ثانویه تقسیم نمود شکل اولیه به صرع حقیقی یا فعالیت ناشناخته یا صرع نوعی ارثی موسوم است شکل ثانویه سگ که به نام اکتسابی نلمیده می شود در اثر کاهش گلوکز خون تغییرات التهابی مغز نظیر مننژیت و آنسفالیت ، تغییرات دژنراتیودر مغز به علت عفونت مغز  ( نظیر بیماری دیستمپر ) و فشار ها مکانیکی ناشی از توده های غیر طبیعی در مغز ( تومور ها ) و در اثر حملات خفیف ممکن است در چند ثانیه به وقوع بپیوندد .

حملات صرع سگ ( تشنج )

علائم شامل تکان های آرام سر و انقباض در عضلات جوشی در صورت و فک به همراه مقداری ترشح بزاق که از گوشه ی دهان حیوان سرازیر می شود گشاد شدن مردمک چشم و سایش و ساییدگی فک ها به یکدیگر از علائم بوده در حملات شدید علاوه بر حملات خفیف ممکن است توام با از دست رفتن هوشیاری و حافظه در سگ همراه باشدو سگ را به یک سمت می کشد گاهی وجود انقباضات شدید عضلانی و افزایش میزان تنفس و حرکات دورانی را به همراه خواهد داشت . در زمان وقوع حملات صرعی لازم است حیوان در محل ( محدودی ) بستری و سکوت در محل برقرار کرد در حد امکان از نور ضعیف و حتی تاریک استفاده کنید . پس از برگشت به حالت اولیه از حمله لازم است دهان حیوان را تمیز تا از ریزش بزاق موجود در دهان و اطراف محوطه دهان بتوان جلوگیری کرد .

پیشگیری و درمان تنها با استفاده از داروهای اختصاصی صرع در سگ بوده که به خوبی جواب داده و لازم است به طور مرتب برحسب شدت و درجه صر ع آن را در یک یا دو نوبت در روز به طور مرتب تکرار نمود اطلاعات لازم در مورد این بیماری به وسیله دکتر دامپزشک برای شما توصیه خواهد شد .

نکات و موارد ضروری برای صاحبان سگ هایی که سگ آن ها دچار صرع می شود

• طبیعت صرع ها حائز اهمیت است بنابراین توجه کافی به شدت حملات و فواصل آن ها درمان صحیح را امکان پذر می سازد .
• اصولا دارو باعث درمان صرع نمی گردد بلکه آن را کنترل می کند درمان ممکن است ماه ها و سال ها یه طول انجامد .
• از بهترین نتیجه به دست آمده از دارو کاهسش فواصل و شدت حملات است نه از بین رفتن کامل علائم در آن ها .
• گاهی بعد از مصرف داروها ی ضد صرع امکان تغییراتی در دز تجویز شده دارو ممکن است به وجود آید .
• قطع سریع دارو همیشه منجربه ایجاد یک نوع صرع پایدار راد در حیوان طلب می کند .
• ارزیابی دارو نیاز به ارزیابی صحیح دراو خواهد داشت .
• عدم تحل نسبت به دارو های ضد صرع وجود دارد و لازم است به علت اثرات جانبی نامطلوب نوع آن را تغییر داد . در هنگام مواجه با این بیماری نسبت به  کمک های اولیه سگ سریعا اقدام نمایید.

چاقی

لازم است اذعان نمود انی عارضه یک مشکل عمومی را در سگ های خانگی اغلب ممکن است به وجود آورد صاحبان سگ ها ( به ویژه بچه ها ) به علت علاقه ی مفرطی که نسبت به سگ خانگی خود دارند سعی دارند بیشتر از حد متدواول غذا در اختیار سگ خود قرار دهند .

در نتیجه این انباشتگی و ذخیره چربی به میزان 4 تا 5 میلی متر به صورت لایه نازکی از چربی در زیر پوست و یا لایه های بین عضلات در دیوار ه ی شکم در بدن نمایان می شود و این خود می تواند به عنوان آهنگی از شروع فرایند چاقی در حیوان قلمداد شود .

چاقی سگ

چاقی تا دوازده سالگی در سگ های ماده از سگ های نر معمولا تر بوده و تقریبا در سگ های عقیم شده نسبت به سگ های بارور در هر دو جنس تقریبا بیشتر است .

اصولا سگ های ماده عقیم شده نسبت به سایر سگ ها به طور معمول دو برابر چاق تر خواهند بود و این اضافه وزن به دست آورده را معمولا بعد از برداشت رحم و تخمدان در حیوان می توان مشاهده کرد ولی می توان با تغییر در جیره غذایی و تمرین چاقی را در حیوان کنترل نمود.

مشکلات چاقی

چاقی مجموعه ای از عوارض زیر را می تواند در سگ ایجاد کند و یا زمینه ای را فراهم ساخت که باعث اختلالات مختلفی در حیوان می شود این اختلالات عبارت اند از :

• اختلالات مفصلی در اندام های حرکتی :

بیش از 20 تا 25 درصد از سگ های چاق دارای مشکلات حرکتی از جمله تورم در مفصل |، فتق دیسک های بین مهره ای ، پاره شدن لیگامان های ( اوتار ) در مفاصل همگی آن ها در اثر افزایش وزن زیاد ایجاد می شود .

• مشکلات تنفسی در هنگام تمرین :

این گونه مشکلات در اثر نیاز مبرم به اکسیژن اضافی جهت تامین اکسیژن کل بدن که نیاز بیشتر یافته است و وجود وزن اضافی در برابر حجم قفسه سینه که تلاشی جهت تنفس را افزایش و کفایت تنفسی را کاهش می دهد به وجود می آید .ممکن است اختلالی در وضعیت تهویه یا وانتیلاسیون الوئول های ریوی را فراهم آورد .

• افزایش فشار خون :

با چاقی فشار خون افزایش خواهد یافت و در نتیجه منجر به عارضه های زیر می گردد :

الف: نارسایی احتقانی قلب

ب: شدت بیماری قند

ح: کاهش تحمل قلب

د: افزایش خطر بیهوشی و جراحی

ج : کم شدن طول عمر حیوان خانگی

سگ هایی که بیشتر مستعد چاقی  و در نتیجه در خطر بیماری های ذکر شده قرار خواهند گرفت عبارتند از نژاد های کول ، پودل ، خانواده تریر ها ، لابرادور ، کوکر اشپانیل ، سگ های خانگی داشهوند ( سوسیسی ).

روش  های جلوگیری از چاقی

تنها راه و روش جلوگیری از چاقی در سگ ها ، تقلیل در جیره غذایی ( غذای کمتر ) افزایش فعالیت بدنی در حیوان ، تمرین های ممتد و مداوم که جنبه ی استمرار داشته باشد ، گردش های خیابانی ، استفاده از سبزیجات پخته شده در جیره غذایی حیوان به عنوان یک ماده ی حجیم کننده حجم غذا ، غذا های حاوی فراورده های گوشتی به تنهایی ، مصرف کم کربوهیدرات و چربی و افزایش فیبر یا سبوس غلات به عنوان حجم دهنده ی غذا توصیه می شود .

عارضه ی تب 

اصطلاح عمومی افزایش درجه ی حرارت بدن زمانی به کار می رود که ذرجه ی حرارت حیوان از حد معمولی و مجاز خود تجاوز کند در این صورت عنوان ( تب ) اطلاق می شود .

اصولا حیواناتی که مورد معاینه بالینی و کمک های اولیه سگ قرار می گیرند لازم است درجه حرارت بدن در دو نوبت ( صبح و عصر ) گرفته شود ، اختلاف بین دو مقدار ، تغییرات روزانه و میانگین درجه حرارت بدن بین حیوان محسوب می شود .

فعالیت ورزشی ، تمرین های بدنی ، روز زایمان ، با افزایش درجه حرارت همراه خواهد بود ، عواملی از قبیل تحریک حیوان ، حتی در هنگام معاینه در کلینیک های دامپزشکی ( در سگ های تحریک پذیر ) همه از عوامل افزایش درجه حرارت به میزان بین 0.5 تا 1 درجه سانتی گراد خواهند بود .

اصولا افزایش درجه حرارت ( هیپرترمی ) را علاوه بر مبتلا شدن سگ به عنوان عوامل ( عفونی ) در موارد مسمویت با استریکنین ، چاقی های بیش از حد در سگ ، سگ های دارای موهای بلند و پر پشت و یا حیوانات محبوس شده در قفس ، خصوصا اگر در برابر اشعه ی نور خورشید به طور مستقیم قرار گیرند و عدم تهویه مناسب می توان ملاحظه کرد .

عارضه ی تب در سگ ها

کم شدن میزان درجه حرارت ( هیپوترمی ) در سگ های پیر و فرسوده مواردی از شوک ( در اثر کاهش سیستم گردش جریان خون ) در بدن ، مسمویت های پیشرفته درست قبل از مرگ ، دیده می شود .

اصولا درجه حرارت محیطی برای نگهدتری سگ را 27 درجه سانتی گراد پیشنهاد کرده اند حال ، اگر درجه حرارت محیطی بالاتر از این میزان گردد افزایش درجه حرارت بدن در حیوان با تنفس از نوع له له زدن همراه خواهد بود .

علائم بالینی تب

در تب علاوه بر افزلایش درجه حرارت بدن ، علائم بالینی دیگری هم به دنبال دارد ، نظیر وجود لرز در حیوان افزایش نبض ، افزایش تعداد حرکات تنفسی و ضربان قلب .

تب دارای اانواع متععد بوده نظیر افزایش درجه حرارت و یا تغییر به میزان کمتر از ( یک ) درجه

1. تب تخفیف : حرارت در فواصل کوتاه و نامنظمی بیش از از  یک درجه کم و زیاد می شود .

2. تب متناوب : در این تب قله های کوتاهی از تب ( نوک ) برای دو تا یه روز باقی مانده سپس دوره ی بدون تب آغاز می شود .

3. تب های برگشتی یا راجعه : این تب دارای دوره های نسبتا طولانی و دوره های تقریبا مساوی بدون تب بوده .

4. تب های نا مشخص – واکنش تب نامنظم بوده و متداول ترین نوع تب در سگ و بیشتر حیوانات قلمداد می شود و در موارد بسیار زیادی از بیماری های تب زا ( عفونی ) در سگ های دو فازی یا دو مرحله ای ( یک افزایش اولیه سپس کاهش درجه حرارت به حد طبیعی ، سپس افزایش ثانویه درجه حرارت ( از مشخصات تغییر درجه حرارت بدن سگ در بیماری دیستمپر ) قلمدا می شود .

در خصوص کمک های اولیه سگ درجه حرارت سگ به وسیله دماسنج طبی یا ( ترمومتر ) اندازه گیری می شود . اندازه گیری درجه حرارت بدن سگ از طریق مقعدی ( رکتوم ) انجام میگیرد اگر چه این اندازه گیری شاخصی ثابت برای در جه حرارت بدن نیست اما متداول ترین اخذ درجه حرارت بدن می باشد ترمومتر های بکار رفته درجه حرارت بین 36 تا 42.5 درجه را نشان می دهد .

روش اخذ صحیح گرفتن درجه حرارت به این ترتیب است که ابتدا ترمومتر را خوب تکان داده تا ستوون جیوه به پایین ترین نقطه مشخص شده برسد سپس ترمومتر را بین شصت و دو انگشت اول قرار داده برجستگی انتهای آن را پس از لغزنده ساختن با مواد روغنی ( ژله ، وازلین ، پارافین ) با حرکتی چرخشی وارد رکتوم حیوان کرده ، لازم است .

توجه داشت مخزن ترمومتر به اندازه کافی داخل رکتوم و با غشاء یا مخاط نسج رکتوم تماس بگیرد ، زمان نگهداری دو. دقیقه بوده ولی برای احتیاط بیشتر سه دقیقه کفایت می کند .

در صورت استفاده از واژن در سگ های ماده افزایش درجه حرارت به میزان 0.5 درجه سانتی گراد بالاتر از رکتوم را نشان می دهد .سپس ترمومتر با تکه ای از پمبه تمییز کرده و پس از خواندن ، لازم است ترموتر را در ظرفی که دارای مواد ضدعفونی است قرار داد لازم است توجه نمود درجه حرارت بدن سگ های جثه ی کوچک نسبت به سگک های جثه ی بزرگ از درجه حرارت طبیعی بیشتری برخوردارند .

ضمنا سگ های جوان نسبت به سگ های پیر و مسن و سگ های ماده نسبت به سگ های نر دارای درجه حرارت بیشتری به میزان ( 0.2 تا 0.8 ) درجه حرارت سانتی گراد می باشند .

در تمام سگ های سالم حرارت بدن در طول روز تغییر کرده که کمترین آن در اوایل صبح و کمی بیشتر در میانه روز و حداکثر  آن حدود ساعت 6  بعد از ظهر ( حدود 0.8 نسبت به صبح ) این تغییرا روزانه دارای روند فصلی نمی باشد .

شرایط جیره غذایی طبیعت و شدت حالات بیماری در حیوان داشته ولی لازم است از جیره های دارای پروتئین بالا برای حیوان در نظر گرفته شود ذخائر قندی بدن که در اثر سوخت و ساز ناشی از افزایش درجه حرارت بدن مصرف و تحلیل رفته با مقادیر زیادی کربوهیدرات ( مواد قندی ) دو مرتبه تجدید می شود .

و لازم است به میزان کافی ویتامین ها ( گروه ب کمپلکس ) و مواد معدنی مصرف شود .غذاهای سهل الهضل باعث تسهیل در هضم غذا و جذب آن را تسریع می دهد . مقادیسر کم غذا با فواصل 3-4 ساعت فرصتی به حیوان دست می دهد تا مواد مغذی را بدون این که بار سنگین بر دستگاه گوارش حیوان متحمل شود بتوان به بدن باز گرداند .

در موارد بحرانی رساندن سگ به کلینیک های دامپزشکی ، انجام شستشوی پا ها و خیس و مرطوب ساختن پیشانی و ناحیه سر با آب سرد در حیوان مفید خواهد بود .