کنترل بیماری ماهیان و پیشگیری از بروز بیماری از مهم ترین مواردی است که آکواریوم داران باید مورد توجه قرار دهند. در این متن نکات کاربردی در این رابطه را بیان می کنیم.
نکات مهم برای کنترل بیماری ماهیان آب شور
– عوامل بیماری زا معمولا در مکان های مشخصی مخفی شده و تکثیر می یابند. بهترین مکان جهت تشکیل کلونی انواع باکتری ها، قارچ ها و میکروب ها در میان پدها یا فیلتر وول سیستم فیلتراسیون است. بنابراین شست و شوی منظم و دقیق پدها قبل از کثیف شدن کامل آنها بصورت هفتگی برای پیشگیری از بیماری و کنترل بیماری ماهیان آکواریوم موثر است.
همچنین بهتر است مواد فیلتری داخل سامپ را نیز بصورت 6 ماه تا یک سال، یک مرتبه تعویض و یا شست و شو نمایید تا مواد معلق گیر کرده در لابلای آنها در اثر شست و شو از بین بروند در غیر اینصورت این مکان ها به محلی جهت تولید انواع عوامل بیماری زا تبدیل خواهند شد.
جهت گیری از هم به خوردن تعادل بیولوژیک آب در تعویض یا شست و شوی مواد فیلتری بهتر است این مواد را به دو یا سه قسمت تقسیم نموده و هر روز یک بخش از آنها را تعویض یا شست و شو نمایید.
– رعایت بهداشت آکواریوم از طریق خارج نمودن مواد دفعی ماهیان یا مرجان ها و همچنین باقی مانده ی غذاها از کف آکواریوم در پیشگیری از بیماری و کنترل بیماری ماهیان بسیار موثر است. تعویض 20 الی 30 درصد از آب آکواریوم بصورت ماهیانه و یا 10 درصد بصورت هفتگی و خارج نمودن باقی مانده ی غذاها و مواد دفعی ماهیان و مرجان ها (ممک است روزانه باشد) ضمن افزایش کیفیت شیمیایی آب، مانع از رشد عوامل بیاری زا نیز خوهد شد.
جهت تعویض آب آکواریوم به منظور کنترل بیماری ماهیان ، شلنگ های مخصوصی در بازار وجود دارد که به نام شلنگ سیفون معروف هستند. با استفاده از این شلنگ ها که دارای ورودی قیف مانند بزرگی هستند میتوان مواد دفعی و غذاهای باقیمانده در کف آکواریوم را به راحتی به بیرون از آکواریوم انتقال داد.
البته میتوان با استفاده از شلنگ های معمولی نیز عمل تعویض آب را انجام داد، اما شلنگ های مخصوص این کار را بسیار ساده و سریعتر انجام میدهند.
– استفاده از دستگاه های استریل کننده ی آب (دستگاه UV و ازن ساز) در کنترل و پیشگیری از بروز بیماری ها بسیار موثر هستند. استفاده از دستگاه ازن ساز در آکواریوم های خانگی به دلیل برخی نیازمندی ها و مراقبت های ویژه و همچنین خطرات احتمالی توصیه نمی شود اما لامپ های ماوراء بنفش (UV) گزینه های بسیار مناسبی برای این منظور محسوب می شوند.
لامپ های UV انواع میکروب ها، جلبک های تک سلولی، انگل ها، باکتری ها و قارچ ها را از بین می برند و در کنترل بیماری ماهیان نقش بسزایی دارند. بهترین مدت زمان روشن بودن دستگاه UV در طول روز 5 الی 7 ساعت است که باید بصورت پلکانی به این مدت زمان رسید. برای این منظور در ابتدای راه اندازی دستگاه یو وی مدت زمان روشن بودن آن را نیم ساعت انتخاب نمایید و سپس هر روز نیم ساعت به آن بیافزاید تا پس از گذشت چند روز به 5 الی 7 ساعت برسید.
دقت داشته باشید که استفاده از دستگاه یو وی فقط به پیشگیری از بروز بیماری ها کمک می کند و تاثیری بر مداوای ماهیان ندارد. این دستگاه در سایزهای مختلف و معمولا 5، 9، 11، 18 و 36 وات به بازار عرضه می شود که انتخاب سایز مناسب آن برای هر آکواریومی بستگی به میزان حجم آکواریوم دارد و معمولا بر روی بسته بندی هر دستگاه به این نکته اشاره می شود.
– استفاده از غذاهای متنوع و باکیفیت و توجه به نیازهای تغذیه ای ماهی های مختلف کمک بسیار زیادی به آنها در جهت مقابله با عوامل بیماری زا می کند. گروه های مختلف ماهی ها نیازهای تغذیه ای متفاوت دارند که باید توجه به این نیازها در اولویت باشند.
به عنوان مثال جراح ماهیان گیاه خوار هستند و حتما باید بخش عمده ای از غذای آنها از میان انواع غذاهای گیاهی انتخاب شود هرچند این خانواده از ماهیان در آکواریوم از هر نوع غذایی تغذیه می کنند اما در بلندمدت و در صورت عدم استفاده از غذاهای گیاهی نیازهای تغذیه ای آنها برآورد نشده و مستعد ابتلا به انواع بیماری ها خواهند بود. همچنین استفاده از غذاهای بی کیفیت نیز در بیمارش دن ماهی ها در بلندمدت موثر خواهند بود.
در بهترین حالت برای کنترل بیماری ماهیان ، حتی اگر استفاده از غذاهای نامناسب و بی کیفیت بصورت مستقیم موجب بیمار شدن ماهی ها نشود منجر به عدم رشد مناسب و بروز برخی ناهنجاری های فیزیکی و ژنتیکی در آنها می شود و در نهایت باعث میشود که ماهی ها از عمر و شادابی کمتری برخوردار باشند.
– استفاده منظم از مولتی ویتامین و عصاره ی سیر جهت غنی سازی غذای ماهی ها به ویژه در ابتدای ورود آنها به آکواریوم به تقویت سیستم ایمنی آنها و کنترل بیماری ها کمک بسیار زیادی می کند.