بررسی ویژگی های قرقاول و مزایای پرورش این پرنده مفید

قرقاول پرنده ای است به ویژگی های منحصر به فرد که برای اهداف گوناگون نگهداری می شود. اندازه این پرنده مشابه مرغ و خروس معمولی است.

قرقاول پرنده ای زیبا است که جزو ماکیان تقسیم بندی می شود. این پرنده از لحاظ ویژگی های ظاهری و فیزیولوژیکی کم و بیش تمام خصوصیات گروه ماکیان را دارد. قرقاول ظاهری مشابه مرغ و خروس دارد اما با این تفاوت که پرهای دم در قرقاول رشد بسیاری کرده است. حتی در برخی از نژادها، طول دم به ۱.۵ متر می رسد. بدین ترتیب گاهی اندازه پرنده از سر تا دم به دو متر هم می رسد.

ارتفاع قرقاول ها از ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی متر است. بلندی پرهای دم را در هنگام پرواز می توان به خوبی تشخیص داد. چرا که در این موقع دم وضعیت خاص و مشخصی دارد. جوجه قرقاول بسیار زیبا است.

بررسی ویژگی های قرقاول :

قرقاول های بالغ وزنی در حدود 2 تا 3 کیلوگرم دارند. با این حال در یکی از نژادها که به غول قرقاول یا آرگوس معروف است، وزن پرنده به پنج تا شش کیلوگرم می رسد. پر و بال پرنده در نرها رنگین و در ماده ها خاکستری مایل به قهوه ای می باشد. این پرنده دارای سر کوچکی است و منقاری کوتاه و خمیده دارد. سوراخ بینی در آن ها ظریف است و به وسیله پرهای رنگین پوشیده شده است. پاهای پرنده فاقد پر است، اما بلندی و لختی پاهای طاووس بیش تر است.

قرقاول پرهای زیبایی دارد که بر خلاف بسیاری از پرندگان، مثلثی شکل، کوتاه و منظم است و با نظم و ترتیب خاصی بر روی یکدیگر قرار گرفته اند. پرها در ناحیه دم کم و بیش از شکل مثلثی خارج شده ولی از نظر رنگ و نقش ونگار همان ترتیب عادی را حفظ کرده اند. در تمامی پرهای رنگین پرنده، علاوه بر درخشش و جلای خاص ، حاشیه قهوه ای رنگ زیبا ومنظمی دیده می شود.

وضعیت قرار گیری پرها بر روی سر به طور خاصی است و روی هم رفته شکل دو شاخ را به قرقاول می دهد. حالت پرها به نوبه خود نقش چشمگیری در زیبایی پرنده بر عهده دارد. پنجه های قرقاول به نحوی است که پرنده می تواند به راحتی و آسانی بر روی زمین راه برود.

آواز و پرواز قرقاول :

بسیاری از نژادهای این پرنده، قادر به پرواز هستند و می توانند ساعت ها در آسمان پرواز کنند. به طور کلی، قرقاول ها هنگام پرواز صدای خاصی ایجاد می کنند که می تواند شکارچیان را به سوی آنان راهنمایی کند. صدای مذکور برای کسانی که با صدای پرندگان آشنایی ندارند، شبیه فریاد طاووس و یا مرغ شاخ دار است، اما شکارچیان حرفه ای می توانند این صداها را به راحتی تشخیص دهند.

روی هم رفته صدای قرقاول ناهنجار بوده و در این بین صدای نرها از صدای ماده ها قوی تر بوده و مخصوصا در فصل جفت گیری بسیار شنیده می شود. در برخی موارد دیده می شود که صدای نرها خشن تر از حالت عادی به گوش می رسد که در چنین حالتی منظور از تولید صدای مذکور، تهدید و ایجاد وحشت در طرف مقابل است.

زیستگاه اولیه قرقاول :

زیست گاه اولیه قرقاول طبق نظر جانورشناسان، مشرق زمین و مخصوصا قفقاز و سواحل دریای خزر است. این موضوع از قدیم مورد تأیید دانشمندان بوده است. به طوری که شاردن معروف در جلد دوم سفرنامه خود می نویسد: «آن چه که در دهانه رودخانه ایونی در مجاورت دریای سیاه کاملا مطابق نوشته های مورخین باستان يافتيم، قرقاول های شکیل و عظيم آن است که از حيث لطافت در سر تا سر آفاق بی نظیر است و به نظر من چنان پرندگانی با چنین گوشت مطبوع و ذائقه نواز در هیج جای جهان پیدا نمی شود….».

صرف نظر از نوشته شاردن اگر به اسم Faisan توجه کنید، این نام نشان می دهد که از کلمه Phase فاز مشتق شده که نام رودخانه ای است که از کوه های قفقاز سرچشمه می گیرد. این رودخانه امروزه به نام محلی فاکز Fachs نامیده می شود و در گرجستان امروزی جاری است که در قدیم به آن کلشید می گفته اند. پیداست که نام علمی قرقاول معمولی Ph.Colchicus از نام آن گرفته شده است.

تاریخچه پرورش قرقاول :

مارسیال Martial دانشمند وشاعر یونانی در نوشته های خود ذکر می کند که قرقاول برای اولین بار از قاره آسیا به یونان برده و سپس از آن جا به سایر کشورهای دیگر منتقل شده است. مورخ مذکور می نویسد که آرگونوت Argonaute قهرمان افسانه ای یونان در سفرهایی که با کشتی معروف و تاریخی خود Argo به نقاط مختلف جهان کرد، موفق شد قرقاول را به همراه حیوانات شگفت آور دیگری به عنوان هدیه برای مردم یونان بیاورد.

امروزه نیز با این که قرقاول به تمام نقاط دنیا برده شده است ولی پرنده مذکور تنها در مناطق مرطوب و معتدل و پوشیده از بوته و درخت و جنگل به زاد و ولد پرداخته و به آسانی پرورش می یابد. بعد از یونانی ها، رومی ها جزو اولین ملل اروپایی بودند که به مطالعه این پرنده پرداختند. در قرون وسطی قرقاول به کشور فرانسه راه یافت و فرانسویان در آغاز بدان خروس لیموژ Coq de limoge می گفتند.

در اوایل پرورش قرقاول در فرانسه و متعاقب آن در انگلستان فقط به خاطر استفاده از گوشت لذيذ پرنده بوده است. به این ترتیب به زیبایی پرنده توجه چندانی مبذول نمی شد. علت این امر نیز بیش تر به خاطر علاقمندی شاهان و سرداران آن زمان به خوردن غذاهای خوشمزه و به اصطلاح عادت آنان به پرخوری و شکم پرستی بوده است.

آثار موجود نشان می دهد که در اوایل قرن چهاردهم خوردن گوشت قرقاول در فرانسه و اروپا متداول گردید و این علاقمندی به حدی شدید بود که شاهان ترجیح می دادند، پرنده را پس از طبخ با همان پرهای الوان و دم بلند و پاها، بر سر سفره به معرض تماشای مدعوین قرار دهند. شارل هفتم یکی از طرفداران جدی گوشت قرقاول بود و دستور می داد که در تمام میهمانی های رسمی فقط از گوشت پرنده مزبور استفاده شود.

انگلیس اولین کشور پرورش دهنده قرقاول :

در هر حال پیشرفت پرورش قرقاول در اروپا مدیون فعالیت های شاهانی نظیر: هنری چهارم، لویی سیزدهم و مخصوصا لویی چهاردهم و پانزدهم می باشد. گذشته از مصرف گوشت، علاقمندی بسیاری از امپراتوران و سرداران اروپا به شکار و شرکت در مراسم مزبور موجب می گردید که عده ای از افراد به پرورش چنین پرندگانی مأموریت می یافتند.

به این ترتیب در ازدیاد طبیعی پرندگان و حیوانات شکاری کوشش واهتمام لازم به عمل می آمد. به طور کلی باید در نظر داشت که تا قبل از سال ۱۸۶۱ میلادی حداکثر تلاش مأمورین مذكور وهم چنین پرورش دهندگان بر این بود که از راه طبیعی به ازدیاد قرقاول ها بپردازند و به این ترتیب هیچ گاه اقدامی به منظور پرورش دستی پرنده مزبور به عمل نمی آمد، ولی از آن به بعد به خاطر این که زاد و ولد وتکثير قرقاول ها تحت کنترل قرار گرفت و بشر موفق گردید در پرورش این حیوان دخالتی بیشتر نماید، کم و بیش نگهداری قرقاول در نزد پرورش دهندگان رواج یافت و فعالیت مزبور نیز به کارهای دیگر دامپروری افزوده شد.

اولین کشوری که در این راه قدم پیش گذارد انگلستان بود. پرورش دهندگان انگلیسی به خاطر این که به تقاضای خریداران داخلی و خارجی این پرنده جواب مثبت بدهند سعی کردند مراکز نسبتا بزرگی برای پرورش دستی قرقاول تهیه نمایند و کم و بیش از راه و روش های علمی وصحیح برای پرورش این پرنده پیروی نمایند.

اهداف پرورش قرقاول :

به طور کلی به 4 دلیل پرورش قرقاول رواج پیدا کرده است که در ادامه متن هر مورد را بررسی می کنیم. این 4 دلیل شامل :

1. استفاده از گوشت لذیذ قرقاول
2. ایجاد شکارگاه های مصنوعی
3. بهره بردن از ظاهر زیبای پرنده
4. تاکسیدرمی قرقاول

۱. استفاده از گوشت لذیذ قرقاول :

می توان گفت اصلی ترین هدف در پرورش قرقـاول، استفاده از گوشت این پرنده است. گوشت قرقاول از خوشمزه ترین و لذیذ ترین انواع گوشت در جهان است و طرفدارای بیشماری دارد. گوشت پرنده نسبت به گوشت مرغ و بوقلمون کیفیت بالاتر و خواص بیشتری دارد. از این رو در جایگاه بالاتری نیز قرار می گیرد.

در بررسی طعم، نباید فراموش کرد که افراد زیادی معتقدند که اصولا گوشت شکار، از جمله کبک، قرقاول، آهو، بز کوهی و یا هر حیوان دیگری، کیفیت و طعم بهتری نسبت به سایر گوشت های پرورشی دارد.توجه داشته باشید که گوشت قرقاول قیمت بسیار بالایی دارد و  امکان دسترسی آن را محدود کرده و تنها قشر به خصوصی قادر به مصرف مداوم هستند.

۲. ایجاد شکارگاه های مصنوعی :

یکی از ورزش های قدیمی و پر طرفدار که در میان ایرانیان بسیار محبوب است و در دین اسلام نیز اهمیت آن یادآور شده است، شکار پرندگان حلال گوشت است. به همین دلیل می توان با پرورش انبوه قرقاول و رها کردن آن ها در شکارگاه های مصنوعی تفریح جالبی برای طرفداران این ورزش به وجود آورد.

این نوع شکارگاه های مصنوعی برای جذب توریست نیز بسیار کاربردی است و یک تفریح گردشگری به حساب می آید. در چنین حالتی می توان ضمن جلوگیری از آسیب و تخریب محیط زیست، فرصت های شغلی فراوانی ایجاد کرد. نظر به این که ایران یک کشور رو به رشد محسوب می گردد، لذا یافتن راه حل های قانونی ایجاد اشتغال از جمله مسایل مهم و ملی تلقی می شود.

قابل ذکر است که در سال های اخیر بسیاری از کشورهای اروپایی تلاش هایی در زمینه راه اندازی شکارگاه های مصنوعی نموده اند که از آن میان می توان انگلستان را ذکر کرد که سالانه در حدود ۱۵ میلیون پرنده عمدتا به منظور ورزش تیراندازی پرورش می یابند، ضمنأ علاقه روزافزونی برای مصرف گوشت این نوع پرندگان وجود دارد. حدود ۱۵-۱۰ پوند هزینه تولید یک پرنده در انگلستان می شود تا به هوا رفته و هدف تیر قرار گیرد.

ظهور تیر اندازی تفریحی به عنوان یک ورزش وپرداخت سخاوت مندانه هزینه این ورزش از سوی ورزشکاران این رشته، پرورش این نوع پرندگان را در انگلستان رونق داده است. شکار هر پرنده پرورشی برای شکارچی ۱۵ پوند خرج دارد. پیوستن به اتحادیه شکارچیان هم ۲۰۰۰ پوند هزینه دارد. لذا این ورزش برای گردانندگان در آمد زیادی در بر دارد.

٣. بهره بردن از ظاهر زیبای پرنده :

قرقـاول پرنده ای بسیار زیبا و منحصر به فرد است. یکی دیگر از اهداف پرورش آن نیز، استفاده از زیبایی پرنده در باغ های بزرگ خصوصی و عمومی است. برخی از پرورش دهندگان قرقاول، با انتخاب نژادهای زیبا و معینی اقدام به پرورش آن نموده و در انتها آن قرقاول ها را به باغ وحش ها، پارک پرندگان و پارک های معمولی می فروشند تا در معرض دید عموم قرار گیرند.

امروزه شهرداری های بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ اقدام به تأسیس و راه اندازی قفس های بزرگ نگهداری از پرندگان مختلف در پارک های شهر کرده اند و در این قفس ها تعداد زیادی از گونه های مختلف پرندگان نگهداری شده و هر روز مورد بازدید هزاران نفر قرار می گیرند.

4. تاکسیدرمی قرقـاول :

به طور کلی به عمل خشک کردن تاکسیدرمی گفته می شود. بدین وسیله پرنده را خشک کرده و آن را به صورت مجمسه ای زیبا و دیدنی در می آورند. بدیهی است که راه اندازی کارگاه های تاکسیدرمی می تواند منبع درآمد خوبی برای افراد بوده و این پرندگان خشک شده باعث جلب سیاحان و جهان گردان گردیده و ارز آوری خوبی برای کشور داشته باشد.