بیماری ماهیان آب شیرین ؛ شناسایی علائم و نحوه درمان آن

بیماری ماهیان آب شیرین را از روی علائم آن می توان تشخیص داد و سپس درمان کرد. در ادامه به بررسی انواع بیماری ها و نحوه درمان آن ها می پردازیم.

علایم عمومی بیماری ماهیان آکواریومی

علائم و رفتار هایی که می تواند نشان دهنده بروز بیماری باشد عبارتند از :

1. تغییر رنگ قسمت هایی از بدن ماهی.
2. بیحال و سستی ماهی که حتی به گوشه های آکواریوم رفته و از دیگر ماهیان دوری می کند.
3. اشتها به تغذیه دیده نشده و ماهی از خوردن غذا امتناع می ورزد.
4. در سطح آب و یا به سورت نامتعادل شنا می کند.
5. سعی در بیرون پریدن از آکواریوم دارد.
6. بدن را به وسایل و یا کف می ساید.
7. باله ها را به صورت خشک و سیخ شده در می آورد.
8. باله ها رفته رفته شروع به تحلیل رفتن می کنند.
9. ماهی به عقب و جلو حرکت و یا شنا می کند.
10. از تعادل خارج گشته و شنا نمی کند.
11. چشم ها به شدت از حدقه بیرون زده اند.
12. ماهی به دور خود می چرخد.
13. دارای خونریزی های پوستی است.
14. تغییر شکل ستون فقرات و در نتیجه تغییر فرم طبیعی بدن مشاهده می گردد.
15. پوست،سفید و کدر می گردد.
16. در سطح بدن و به ویژه در پایه باله ها اعم از باله های سینه ای، شکمی، پشتی و دمی تاول های سرخ رنگی دیده می شوند.
17. جوش ها و گاهی فرورفتگی هایی در سطح بدن و بیشتر در نواحی پیسانی و سر ظاهر می گردند.
18. آبشش ها به حالت کاملا باز و غیر طبیعی دیده می شوند.
19. رشته های پنبه مانند از نقاط مختلف بدن به صورت آویزان دیده می شوند.
20. سطح بدن را حباب های ریز فرا می گیرند.
21. ماهی به سطح آب آمده و به شدت شروع به مکیدن هوا می کند.
22. شکم متورم شده و به حالت مشک پر از آب به نظر می رسد.
23. تولید شدید مخاط بر روی پوست مشاهده می گردد.

بیماری ماهیان زینتی بر اساس منشا را به 3 دسته تقسیم می کنند

• بیماری هایی که ناشی از عوامل بیماری زا هستند.
• بیماری هایی که ریشه در شرایط زیستی دارند. همانند مسمومیت ها، تغذیه نادرست و به طور کلی، شرایط ناسالم آب.
• بیماری هایی که ریشه در خود ماهی دارند مانند انواع نقص عضوها.

درمان

روش های ضد عفونی خارجی

این روش ها در مورد بیماری ماهیان آب شیرین شامل غوطه ور کردن و حمام (ایستا) می شود. درمان ماهی ها به روش غوطه ور کردن به این صورت است که مقادیر مورد نیاز از ماده شیمیایی را داخل حجم معینی از آب حل نموده و ماهی را توسط تور به آنجا منتقل کرده و به مدت معینی ماهی را در آن نگه داشته و سپس به مخزن اصلی بر می گردانند. غوطه وری را زمانی استفاده می کنند که تعداد معینی ماهی را در آن نگه داشته و سپس به مخزن اصلی بر می گردانند. مخزن غوطه وری را زمانی استفاده می کنند که تعداد ماهیان بیمار کم باشد و از ماده بتوان استفاده نمود از آن جمله مکالاشیت گرین و نمک را می توان به صورت غوطه وری استفاده کرد.

روش حمام (ایستا)

به این صورت است که ابتدا حجم آب و ماهی موجود را محاسبه نموده اجازه می دهد ماده برای مدت مورد نظر در معرض ماهی ها قرار بگیرد. بعد مخلوط آب و ضدعفونی کننده را تخلیه می کنند . آب تازه به داخل تانک می ریزند. فوائد این روش است که درمان به این طریق دقیق تر صورت می گیرد. این روش در مخازنی استفاده می شود که اندازه آن ها کوچک نر باشد.

درمان عمومی بیماری ماهیان آکواریومی اساسا از طریق خوراکی صورت می گیرد و ترکیبات دارویی را به غذای ماهی اضافه می کنند. باید دوز مصرف این داروها از دوز سمی آن ها کمتر باشد. دارو های عمومی خوراکی باید از طریق دستگاه گوارشی ماهی جذب شوند و در تمام بافت ها به غلظت درمانی برسند.

بیماری های ناشی از عوامل بیماری زا: این دسته از بیماری ها دراثرعوامل بیماری زای باکتریایی، ویروسی یا قارچی به وجود می آیند. عبارتند از:

بیماری ماهیان زینتی

بیماری دم خورده و پوسیدگی باله ها

عامل مسبب آن نوعی باکتری است. در مرحله ابتدایی، در لبه خارجی باله های شنا خطی سفید ایجاد می شود که رفته رفته به سمت قاعده باله پیش رفته و قسمت هایی از لبه خارجی باله های شنا را از بین می برد.

در ادامه بیماری دم خورده قسمت هایی از باله ها از بین رفته و شعاع ها سخت می گردند.

بیماری ماهیان آب شیرین- پوسیدگی بال ماهی

سرانجام، خود عامل، که نوعی میکروب است از بین می رود ولی زخمی باقی می ماند که می تواند کورد هجوم قارج ها قرار گیرد که در آن صورت تا مرگ ماهی هم می تواند پیش رود.

البته می توانید شرایط بهداشتی و کاملا مناسب برای ماهیان و داشتن یک رژیم غذایی مقوی برای آن ها از گندیدگی باله ها جلوگیری نمایید. در آن صورت رفع بیماری دم خورده بسیار آسان خواهد بود. لیکن در صورت عدم ایجاد شرایط بهداشتی و رژیم غذایی مناسب، ماهیان شما ضعیف شده و آسیب پذیری بیشتری در مقابل بیماری خواهند داشت. دراین حالت علاوه بر ایجاد شرایط مناسب، ناچار به استفاده از روش درمانی ویژه ای نیز خواهید بود.

نحوه درمان بیماری ماهیان زینتی

1- حمام:

محتوی یک کپسول 500 میلی گرمی نیتروفورانش را در یک لیوان آب ولرم حل کرده و به 30-40 لیتر آب اکواریوم واردنمایید. ماهیان را به مدت 15 روز در آن حمام کنید.

2- غذا:

300 میلی گرم پودر نیتروفورانس را با 200 گرم غذا مخلوط کرده و روزی 2 بار به مدت 9 روز به ماهیان بخورانید.

پس از اتخاذ روش های درمانی ذکرشده، باله ها شروع به رشد کرده و کم کم به شکل اولیه خود باز می گردند.

کلو مناریس

در این بیماری( بیماری ماهیان آب شیرین )، نخست لکه های سفید و کوچکی بر روی پوزه، باله ها و اطراف پولک ها دیده می شود که پس از بزرگ شدن، ظاهری قارچ زده به خود میگیرند. در مرحله پیشرفته، بافت میان تیغه های باله ها از بین رفته و باله ها به صورت رشته رشته درمی آیند که محیطی مناسب برای رشد انواع قارچ ها است. این بیمار را می توان جزء امراض باکتری زای آبششی نیز دانست. زیرا می تواند به آبشش ها نیز حمله ور شود و شروع بین بردن بافت میان تیغه های آبشش ها نماید. در این صورت، تیغه ها جدا شده و می ریزند. در ماهیان جوان، جدا شدن بردن بافت میان تیغه های آبشش ها نماید. در این صورت، تیغه ها جدا شده و می ریزند. در ماهیان جوان، جدا شدن بافت آبشش ها با تولید مخاط زیادی همراه است که این مخاط سطح آبشش را پوشانده و در نتیجه مانع عمل تنفس می گردد. آنگاه ماهی دچار خفتگی می شود.

مبارزه با این بیماری، مستلزم رعایت تمام نکات بهداشتی تمام نکات بهداشتی آب و درجه حرارت مناسب است. برای مبارزه در مراحل نخستین- ظاهر گشتن لکه های کوچک و سفید رنگ- از روش درمان زیر استفاده می شود. اکریفلاوین=تریپافلاین

در ظرف جداگانه به ازاء هر لیتر آب، 5 میلی لیتر از محلول مادر ریخته و ماهی را به مدت 4-2 روز در آن حمام کنید. نقاط مورد هجوم باکتری کلومناریس بیشتر زخم های سطحی ناشی از آسیب دیدگی و یا کمبود ویتامین است. اما گاهی بیماری به سرعت وارد مرحله حاد می گردد که در این صورت می تواند صد ها ماهی را در کمتر از 3 روز تلف کند. در این حالت باید بلافاصله به درمان با روش زیر پرداخت:

مقداری آب تازه در ظرفی شیشه ای ریخته وبه ازای هر لیتر آب، 40 میلی گرم کلرمفنیکل و 4 میلی لیتر محلول مادر اکریفلاوین وارد آن نمایید. سپس ماهیان را برای 12ساعت در آن حمام کنید.

به یاد داشته باشید که با مشاهده این بیماری چه در حالت مزمن و چه در حالت حاد، همراه با درمان ماهیان تمام وسایل و ابزار آلات را نیز ضد عفونی کنید.

این بیماری از شایع ترین بیماری ماهیان زینتی است که بیش ترین ضرر را به آکواریوم داران وارد می کند، لیکن به سادگی می توان با اتخاذ تهمیداتی از بروز آن ممانعت به عمل آورد:

ماهیان خریداری شده را در مخزنی با شرایط کاملا بهداشتی قرار داده و به ازای هر لیتر آب 50 میلی گرم کلرامفنیکل اضافه کنید و 24 ساعت ماهیان را در اینحمام نگاه دارید. در آن صورت ، باکتری از بین رفته و ماهیان بیمار نخواهند شد.

آشنایی با انواع بیماری ماهی های آکواریومی همراه با آموزش نحوه درمان

انواع عفونت سطحی حاصل از بیماری های باکتریایی ماهیان آب شور را بشناسید

عوامل موثر بر پیشگیری از بیماری و کنترل بیماری ماهیان آکواریومی آب شور را بدانید

بیماری آب آوردگی شکم

تقریبا تمام انواع ماهی های آکواریوم می توانند به این بیماری مبتلا شوند. ابتلای یکی از ماهیان کافیسست

تمام ماهی دیگر هم در مدت بسیار اندکی به آن مبتلا گردند. اگر ماهیان سالم و قوی و شرایط بهداشتی در محیط رعایت شود، این باکتری نمی تواند برای ماهیان خطری جدی محسوب گردد.

در این بیماری، مقدار زیادی آب در حفره شکمی ماهی جمع شده و شکم ماهی باد می کند.

در مراحل پیشرفته بیماری، حتی چشم ها نیز آب آورده و از حدقه بیرون می زنند و همینطور مقعد شدیدا عفونی شده و قرمز می گردد.

مداوا در مراحل ابتدایی امکانپذیر است.

پیشگیری و درمان بیماری آب آوردگی شکم ماهی

برای پیشگیری از سرایت این بیماری به ماهیان سالمی که مدت ها با ماهیان بیمار در یک مخزن بوده اند می توان از نیتروفورانش و روش معالجه ای که ذکر شد استفاده کرد.

جهت معالجه می توان از کلرامفنیکل، محلول تتراسیکلین هیدروکلرید اکسی تتراسیکلین، فورازولیدون سوفانامیدهامانند سولفادیازول استفاده کرد.

متداول ترین روش درمان، استفاده از اکسی تتراسیکلین که از لحاظ قیمت نیز از سایر دارو ها ارزان تر است مضاف بر آنکه به راحتی در داروخانه ها یافت می شود.

شیوه درمان: در ظرفی جداگانه به ازاء هر 20 لیتر آب، محتوای یک کپسول 250 میلی گرم را حل کرده و ماهی را 3-2روز در آن حمام کنید.

بیماری ماهیان آب شیرین (آب آوردگی شکم )

بیماری تیرگی پوست

در این بیماری پوست و آبشش ها توسط انگل آلوده شده و سبب کدر گشتگی شدید پوست می گردد. ماهیان مبتلا ، پوست خود را شدیدا به دیواره و وسایل داخل آکواریوم می مالند.

از علایم مهم آغاز بیماری، پیدایش لکه های تیره دایره یا بیضی شکل بر روی پوست است. محل این لکه ها به تدریج ورم کرده و سفید می شود. سرانجام پوست در محل لکه های مزیور از بدن جدا می گردد. با پیشرفت بیماری، ماهی تنبل و کند می شود.

گاهی انگل روی آبشش ها رشد می کند که در آن صورت ماهی دچار کمبود اکسیژن شده و به سطح آب می آید و شدیدا تنفس می کند.

در روی پوست، بیشتر قسمت پشت یعنی از پس سر تا باله پشتی مورد هجوم این انگل است. روند پیشرفت بیماری در ماهیان جوان و یا ضعیف سریع است ولی در ماهیان بالغ و قوی پیشرفت لکه ها به کندی صورت می گیرد.

جهت درمان در مراحل ابتدایی می توان از نمک طعام و یا مترونیدازول بهره برد. نمک طعام در معالجه ابتلای خفیف به انگل ها و شروع کدر گشتگی پوست و باله ها و دور نمودن زالو.

نحوه درمان بیماری تیرگی پوست

حمام کوتاه مدت: 20-15 گرم نمک طعام را در یک لیتر اب حل کرده و ماهی را برای 45-10 دقیقه در آن حمام کنید.
حمام دراز مدت: یک گرم نمک طعام را برای 12.5 لیتر آب آکواریوم ( برای آب آکواریوم سبک)،و3 گرم نمک طعام برای 10 لیترآب آکواریوم ( برای آب سنگین ) به کار برده و ماهیان را برای مدت 5 روز در آن حمام کنید.

برای درمان این بیماری در مراحل پیشرفته، از یکی از دارو های اکریفللاوین، نمک طعام، مالاشیت گرین و یا متلین بلو استفاده می کنند. روش معالجه با اکریفلاوین و نمک طعام قبلا بیان شده است. مالاشیت گرین هم ، به سبب سمیت بالا، به مبتدیان توصیه نمی گردد.

متلین بلو در معالجه قارچ ها و کدر شدن پوست و امراض خونی (مرض خواب)

شیوه های درمان یک میلی لیتر محلول مادر یعنی یک گرم متیلن بلو در یک آب آکواریوم ریخته و پس از مدت 5 روز باقی مانده دارئو را توسط صافی زغالی از آب جدا نمایید.

2-سه میلی لیتر محلول مادر در یک لیتر آب ریخته و ماهیان مبتلا را به مدت 3 روز در آن قرار دهید.م ( به علت غلظت محلول، این شیوه معالجه باید در ظرف جداگانه ای صورت گیرد)

3- حمام کوتاه مدت: 200 میلی لیتر محلول مادر را در ظرف جداگانه ای در 10 لیتر آب حل کرده و ماهی را برای 30 دقیقه در آن حمام کنید.جهت جلوگیری از امراض احتمالی ناشی از حمل و نقل، 50 میلی لیتر محلول مادر را در 100 لیتر آب در مخزن قرنطینه بریزید.

5-برای پیشگیری از امراض قارچی، 30 میلی لیتر محلول مادر را به ازای 100 لیتر آب به مخزن اضافه نمایید.

بیماری سفیدک

در مرحله پیشرفت، نقطه های سفید بسیاری همانند خاکه برنج سراسر بدن ماهی را می پوشانند. در این حالت ماهی خود را به اشیاء داخل آکواریوم میساید و سعی دارد تا انگلرا از پوست جدا کند. مدتی بعد، شدیدا تنبل و بیحال شده و رفته رفته لکه های سفیدی در روی پوست تشکیل می گردد، و بخش هایی از پوست جدا شده و می افتد. در این مرحله چیزی به مرگ ماهی نمانده است.

زمان لازم جهت رشد یاخته در زیر پوست به دو عامل اصلی یعنی درجه حرارت و درجه قدرت دفاعی بدن ماهی بستگی دارد. هر چه ماهی قوی تر و سالم تر باشد، رشد یاخته به مراتب کندتر خواهد بود. از لکه های سفید رنگ روی پوست ماهی که محل تجمع و بلوغ انگل های تک سلولی است هزاران تومیت به داخل آب رها می شوند که تا 48 ساعت باید میزبان خود را پیدا کنند در غیر این صورت خواهند مرد. تومیت ها با یافتن

میزبان باچسبیدن روی گیاهان، کیستی به دور خود ایجاد کرده و از تقسیم شدن به سرعت تکثیر می یابند. آنقدر تکثیر می یابند که دیواره کیست ها پاره شده و تومیت های مژک دار آزاد می شوند. پس برای کنترل این بیماری باید سریعا کلیه ماهیان موجود در آکواریوم را خارج نموده و آکواریوم را برای 48 ساعت خالی رها کرد تا تومیت ها بدون میزبان مانده و تلف شوند.

بیماری سفیدک در ماهی

بیماری سفیدک ماهی

معمولا بدن ماهی های مبتلا به این بیماری پس از بهبود تا حدود زیادی در مقابل آن مقاوم می شود. در این حالت گلبول های سفید خون دور یاخته ها کیسه های ساخته و آن را محبوس می کنند. تنها زمانی که قدرت دفاعی بدن ماهیان بنا به عللی از جمله شرایط غیر بهداشتی محیط زیست، تغذیه نادرست، کمبود اکسیژن و ضعف ناشی از بیماری های دیگر ضعیف گردد، یاخته های محبوس در کیست ها دوباره فعال شده و خود ماهی و یا حتی ماهی های تازه به آکواریوم وارد شده را مبتلا می سازد.

در مراحل ابتدایی، می توان با استفاده از روش افزایش درجه حرارت آب تا بیش از 30 درجه سانتیگراد به مدت 5 روز به مقابله با با این بیماری پرداخت ولی در مراحل پیشرفته ناچار به درمان با دارو هستیم.

معالجه از طریق : گرما

نحوه درمان

ازدیاد درجه حرارت باید تدریجی بوده و از یک درجه سانتیگراد در ساعت فرا تر نرود. هدف ایجاد شرایطی است که ناقل بیماری یا قادر به حیات نباشد و یا حداقل قدرت تولید مثل خویش را از دست بدهد.

باید متذکر شد که برای ماهیان حساس به افزایش دما، از شیوه های درمان دارویی بهره گیری شود. لیکن برای سایر ماهیان، افزایش 2-3 درجه سانتیگراد برای 2-3 روز بسیار مفید خواهد بود. این عمل جدا از نابودی بسیاری از ناقلین بیماری ها، سبب افزایش پادزهر لازم در خون شده و قدرت دفاعی بدن ماهی را افزایش می دهد. یکی از پیش شرط های لازم برای درمان، تمیزی آب و کافی بودن مقدار اکسیژن است. برای درمان با دارو باید از اکریفلاوین، مالایت گرین و یا سولفات کنین یا هیدروکلرید کنین استفاده کرد.

درمان توسط : سولفات یا هیدروکلرید کنین

نحوه درمان ( سفیدک ماهی )

یک گرم کنین را در 100 لیتر آب حل کرده و ماهیان را برای 3 روز در آن حمام نمایید. این درمان را برای ماهی های بسیار حساس و یا بسیار کوچک نباید به کار گرفت. سعی شود در ظرف جداگانه ای صورت پذیرد. به هنگام معالجه اگر آب کدر شد باید محلول تازه ای تهیه و ماهیان را به داخل آن انتقال داد.

بیماری سفید شدن تخم ها

سه عامل سبب سفید شدن تخم ها می گردد :

کمبود اسپرم
وجود املاح اضافی در آب و یا اصطلاحا آب سنگین
حمله قارچها به تخم ها

جهت برطرف نمودن اشکال اول، توصیه می شود ماهی نر حداقل یک هفته قبل از تخم ریزی ماده، جدا شده و با غذا های مقوی و متنوع تقویت شود.

در مورد عامل دوم، باید سختی ویژه هر ماهی و شرایط تخم ریزی آن ماهی را دانست. آب های سنگین دارای املاح زیادی هستند و این بر خلاف آب های بسیار سبک است که مناسب تخم ها و تخم گذاری اکثر ماهیان است. در اینجا برای سبک کردن همانطور که در فصول گذشته ذکر شد، استفاده از زرین کاتدی راهگشا خواهد بود حمله قارچ ها یکی دیگر از مواردی است که سبب سفید شدن تخم ها می گردد. از آن جا که تخم به صورت ثابت در جایی قرار دارد فرصت حمله برای قارچ ها بیش تر پیش می آید. در چنین مواردی غشایی ابر مانند در اطراف تخم ایجاد می شود که این همان قارچ ها هستند.

روش مقابله با قارچ ها

• قرار دادن تخم ها در محل تاریک
• تنظیم درجه حرارت روی 29-27 درجه سانتیگراد
• ایجاد حمام متیلن بلو طبق روش توضیح داده شده.
• خارج کردن تخم های فاسد و سفید شده از مخزن

بیماری ماهی ناشی از شرایط ناسالم آب

بیماری ماهیان آب شیرین ( از نظر تغذیه ای )

در بین ماهیان بیماری هایی وجود دارد که مستقیما وابسته به کمبود یا زیادی مواد غذایی است. همچنین سو تغذیه به نوبه خود در بروز برخی از بیماری های ناشی از موجودات زنده بیماری زا نقش دارد. ماهیانی که در شرایط متراکم پرورش یا در آکواریومی هایی که فاقد مواد غذایی لازم هستند زندگی می کنند باید جیره غذایی را که شامل همه نیاز های روزانه است دریافت کنند و نیازی به مواد غذای موجود در محیط نداشته باشند. حال اگر این جیره بالانس نباشد یا درست مصرف نشود بیماری ایجاد می کند.

( ورم روده )

نوعی بیماری تغذیه ای است که در اثر مصرف غذا بیش تر از جیره مورد نیاز به وجود می آید. این عارضه در ماهیان گوشتخوار که حریص هستند بیش تر دیده می شود. هر گاه غذا در وعده کم یا همه غذا در یک وعده مصرف شود ماهی پر خوری کرده و قادر نخواهد بود غذا را کامل هضم کند که باعث مشکلات گوارشی می شود و در این راستا روده ماهی متورم شده و عفونت می کند. این بیماری با تقسیم غذای مورد نیاز روزانه در وعده های بیش تر در روز قابل درمان است.

(چاق شدن ماهی)

خوراندن جیره غذایی حاوی چربی زیاد سبب نفوذ چربی در کبد و چاقی بیش از اندازه ماهی ها می شود.

برای درمان نفوذ چربی، در مواقعی که چربی بیش از 18-20% است یا چربی به کار گرفته عموما از نوع اشباع است و تغذیه در آب سرد انجام می شود. چربی جیره را کاهش می دهد. افزودن کولین به جیره به همراه کاهش چربی به ماهی در سوخت و ساز داخل سلولی چربی کمک می کند.

 بیماری ماهیان آب شیرین (بیماری های محیطی)

این دسته از بیماری ها در اثر تغییراتی در وضعیت آب به وجود می آیند. عبارتند از:

بیماری ماهیان آب شیرین (ازدیاد ازت)

آمونیاک در آب به دو صورت غیر یونیزه می ماند که همین نوع برای ماهیان سمی است. ماده نیتروژنی دفعی ماهی آمونیاک ترشحی نیز افزایش یافته و باعث صدمه به باله های بعضی ماهیان از جمله غذا می شود.

بیماری ماهیان آب شیرین (اسیدی یا قلیایی بیش از حد)

ماهیانی که در یک محیط آبی زندگی می کنند به محدوده PH خاصی سازگاری یافته اند. محدوده قابل قبول برای ادامه حیات بیش تر ماهیان حدود 6.2 الی 9.2 است. افزایش یا کاهش بیش از حد PH ممکن است مستقیما موجب مرگ ماهی شود یا استرس ایجاد کند که در این حالت ماهی در اثر تهاجم عوامل ثانویه تلف می شود.

ماهیانی که در معرض چنین محیطی قرار می گیرند حالت عصبی در آن ها ایجاد می شود. در مناطق کم عمق تجمع می یابند؛ و حتی خود را برای رهایی از اثرات محرک از آب به بیرون پرت می کنند. ماهی دچار سرفه می شود و تلاش می کند تا آبشش های خود را تمیز کند که بعضی اوقات موجب بازگشت مواد غذایی از داخل دستگاه گوارش به بیرون می شود. با رساندن PH آب به محدوده تحمل ماهیان می توان این حالت را درمان کرد.

بیماری ماهیان آب شیرین (مسمومیت فلزی)

این مسمومیت معمولا در محیط های آکواریومی که از وسایل فلزی استفاده می کنند و آن ها را در داخل آب رها می کنند ایجاد می شود. از این دسته فلزات می توان به آهن، سرب، مس، آلمینیوم و کادیوم اشاره کرد آلودگی خاک و آب با ترکیبات یا عناصر فلزی منجر به مسمومیت خونی ماهیان و متعاقب آن تلفات مستقیم، مسمومیت مزمن، تجمع زیست شناختی و تغییرات ظریف در اعمال فیزیولوژیک می شود که حاصل آن عدم توانایی جانور برای ادامه حیات خواهد بود. مسمومیت مزمن با بعضی فلزات نیز سبب کاهش تواناایی تولید مثل، تغییر شکل بدن، ناتوانی در فرار از دست دشمن و حساسیت به عفونت با عوامل بیماریزا می شود.

بیماری ماهیان آب شیرین (حباب گازی)

مخلوط شدن هوای اتمسفر با آب تحت فشار زیاد موجب افزایش حلالیت تمام گاز ها می شود اما با از بین رفتن ناگهانی فشار وارده گازه های اتمسفری فرصت می یابند تا تدریجا به اتمسفر برگردند. ماهیانی که در زمان ایجاد تعادل فشار – حلالیت گاز در محل وجود دارند، دچار عارضه ای به نام حباب گازی یا آمبولی گازی می شوند. این بیماری در اثر ایجاد حباب های ریز در بین بافت ها یا در دستگاه گردش خون ماهی به وجود می آید. از علائم این بیماری ظهور حباب های گاز در حفرات بدن و اغلب در پشت چشم ( اگزوفتالمی ) است.

بیماری ماهیان آب شیرین (بیماری محیطی آبشش)

این بیماری ماهی به شکل مزمن یا حاد بروز می کند. که بیش تر همه گیری های آن در اثر عوامل محرک بروز می کند. این عوامل در بافت پوششی آبشش اختلال ایجاد می کند و به آن صدمه می زند. بالا رفتن میزان آمونیاک غیر یونیزه در آب باعث تحریک شدید آبشش ها مخصوصا در زمانی که تراکم ماهی در کارگاه زیاد باشد، می شود.

این بافت به حالتی دچار می شود که به آن هیپرپلازی می گویند. در هیپرپلازی تعداد سلول های پوششی سطح رشته های آبششی در اثر مواد محرک زیاد می شود و میزان کنده شدن بافت از تولید آن ها کمتر شده و ضخامت سطحی آبشش زیاد می شود ماهی قادر نخواهد بود سر پوش آبششی را کاملا ببندد و از بالا رشته های آبششی قابل مشاهده هستند. ماهی برای جذب مقدار بیش تر اکسیژن به شدت دهنک میزند که مشخصه بارز آن است.

بیماری آبشش در ماهی

فرو بردن ماهی در داخل نمک برای تسکین آبشش ها و کاهش پلاک های باکتریایی موثر است. پرمنگنات پتاسیم هم اگر با غلظت بیش از 5 میلی گرم در لیتر به مدت یک ساعت ( روش غوطه وری ) مورد استفاده قرار بگیرد مفید واقع می شود.

آکواریوم داران می توانند برای تعین ظرفیت نگهداری آکواریوم از یک نسبت معین استفاده کنند تا به کمک آن احتمال بروز بیماری محیطی آبششی کاهش یابد. متداول ترین روشی که کاربرد دارد بر اساس طول ماهی بر حسب سانتی متر به ازای هر یک گالن است. معمولا کمتر از 5 سانتیمر طول ماهی به ازای 3.8 لیتر ( یک گالن) آب است.