انواع بیماریهای رایج در پرنده سهره و نشانه های تشخیص بیماری

بیماری سهره به هر گونه تغییر حالت نسبت به حالت سلامتی گفته می شود که ممکن است در اثر عوامل بیماری زا یا کمبودهای غذایی ایجاد شود.

به طور کلی سهره ها نسبت به سایر پرندگان زینتی کمتر دچار بیماری می شوند. سهره ای که جای مناسب داشته باشد و به خوبی تغذیه و نگهداری شود، به ندرت نیازی به دارو و درمان دارد. به عنوان یک اصل کلی، پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین ضروری است که با نکاتی که در پیشگیری از بیماری ها اهمیت دارند، آشنا شویم.

نشانه های سهره سالم :

تیزی و سرزندگی پرنده، پرهای نرم، مرتب و چشمان شفاف از نشانه های یک سهره سالم است. بنابراین می بایست مراقب هرگونه آشفتگی در پرها و یا بی حالی سهره بود. معمولا اختلال در حفظ دمای بدن، مشکلات تنفسی و بی اشتهایی از نشانه های اولیه بیماری در سهره است. پف کردن سهره، کاهش وزن و تحلیل رفتن عضلات سینه، نشان دهنده ی بیماری بوده و احتمال از بین رفتن پرنده است.

سهره ی بیمار را در محل گرم و جدا از سایرین نگهداری کنید. اصول و موازین بهداشتی را همواره رعایت کنید و توجه نمایید که برخی بیماری ها درمان ندارند. درمان بیماری ها باید توسط شخصی انجام گیرد که در این زمینه بیماریهای پرندگان زینتی تجربه کافی دارد، چرا که برخی مواقع مصرف داروهای اشتباه و یا مقدار نامناسب از داروهای موثر موجب عدم درمان با مسمومیت دارویی پرنده خواهد شد.

شرایط نگهداری سهره های تازه خریداری شده :

سهره های تازه خریداری شده حدود بیست روز یا حداقل یک هفته در قرنطینه نگهداری و با انجام بازرسی صحیح آنها تحت کنترل دقیق قرار گیرند. لازم است سطوح تیز و اشیا برنده در قفس سهره قرار نگیرد. عدم برخورد سهره با دیوار و شیشه پنجره در صورت آزاد بودن پرنده در محل نگهداری اهمیت بسیاری دارد.

نظافت مداوم قفس سهره و عدم استفاده خودسرانه و بی رویه از مصرف داروهای مختلف به ویژه در طولانی مدت بسیار مهم است. هنگام مصرف مواد خوراکی مرطوب مانند میوه ها باقی مانده آن ها را از قفس خارج نموده و قفس را نظافت نمایید.

قرار دادن سنگریزه در قفس نگهداری سهره نیز می تواند برای این پرنده خطرناک باشد. از عدم کمبود ویتامین ها و مواد معدنی در جیره ی غذایی اطمینان حاصل کنید. مصرف بی رویه ویتامین ها به ویژه ویتامین های محلول در چربی شامل ویتامین A، D، E و K می تواند موجب مسمومیت در سهره شود.

تغییر ناگهانی جیره ی غذایی می تواند منجر به کاهش اشتها و بیماری در پرنده شود. همچنین مصرف خودسرانه و بی رویه میوه و سبزیجات موجب اختلالات گوارشی خواهد شد.

 ویژگی های سهره ی سالم :

1. چشمهایش می بایست مشکی و براق باشد.
2. محکم و استوار می ایستد و پنجه هایش را کاملا بسته و چوب را محکم می گیرد.
3. بال هایش کاملا روی پشتش جمع باشد و هر چه نوک بال ها بیشتر روی هم باشد سهره قوی تر می باشد.
4. دور نوک و اطراف پنجه ها و ساق پاهایش نباید هیچ گونه زائده اعم از جوش یا زخم داشته باشد.
5. اگر از قفسش فاصله بگیرد نباید خودش را جمع کند و پف بنماید.
6. پرهایش صاف و براق باشد.
7. قسمت استخوانی پرهای بلند بال هایش و قسمت استخوانی پرهای دمش نباید کلفت شده باشد.

ویژگی های سهره ی بیمار :

1. چشم هایش اشک آلود و جمع شده و از حالت گردی در آمده است.
2. اطراف دهان و پاهایش زخم و یا برآمدگی دارد.
3. بال هایش را نمی تواند جمع کند.
4. روی پاهایش نمی ایستد و به حالت خوابیده روی چوب یا کف قفس می نشیند.
5. خودش را جمع می کند و پف کرده می نشیند.
6. دانه ها را بر می دارد ولی نمی خورد و به کف قفس می اندازد.
7. فضله اش آبکی می باشد.

پیشگیری از بیماری سهره :

به خاطر داشته باشید جلوگیری از بیماری به مراتب آسان تر از درمان آن است. سهره خود را خوب بشناسید. رفتار، اعمال آواز و عادات سهره خود را خوب بدانید و فقط زمانی که سهره ی شما رفتار غیر عادی دارد در مورد احتمال بیمار شدن آن فکر کنید.

اگرچه انجام روش های درمانی مثل تجویز آنتی بیوتیک ها به ویژه علیه بیماری های عفونی باکتریایی بسیار موثر است اما مساله مهم و حیاتی آن است که درمان سهره بلافاصله پس از مشاهده ی نشانه ها آغاز شود. پرنده ی بیمار خیلی زود زمین گیر می شود. بنابراین شرط اول موفقیت در زمان آن است که به محض بروز نشانه ها درمان پرنده آغاز شود.

نشانه های بارز یک بیماری عفونی در سهره عبارت است از کاهش فعالیت و اشتها، تغییر شکل مدفوع و احتمالا خارج شدن ترشحات از چشم و بینی پرنده. سهره ی بیمار افسرده به نظر می رسد و ممکن است مدت ها با چشمان بسته روی میله قفس استراحت کند. وقتی با یک سهره بیمار مواجه می شوید باید بلافاصله آن را به مکانی گرم یعنی محلی که دمای آن حدود ۲۵ درجه سانتی گراد باشد انتقال دهید.

این کار باعث می شود که افت درجه حرارت بدن سهره به حداقل ممکن کاهش یابد. اطمینان حاصل کنید که حتی اگر پرنده قادر نباشد خود را به روی میله داخل قفس برساند آب و غذا در دسترس آن قرار دارد. اگر چه بسیاری از پرندگان بیمار از خوردن غذا امتناع می کنند اما همگی آب می نوشند. به همین علت بهتر است داروها را نیز از این راه تجویز نمود.

بیماری های سهره :

به منظور آشنایی خواننده گان محترم با بیماری های سهره در ادامه تعدادی از بیماری های مهم به اختصار توضیح داده شده است.

آبله :

عامل سببی بیماری آبله ویروس می باشد. آبله مهم ترین بیماری ویروسی قناری و سهره می باشد. معمولا این بیماری توسط قناری و سهره های بیماری که از یک گله مند خریداری شده اند و به ظاهر سالم می باشند منتقل می شود.

همچنین این بیماری می تواند توسط حشرات و یا لوازم، قفس و مواد غذایی آورده منتقل شود. دوره ی بیماری : چهار تا چهارده روز متغیر است. بسیار به آرامی و آهستگی در گله شایع می شود. سهره های بهبود یافته ایمن خواهند شد ولی برای مدت ها به صورت حامل باقی خواهند ماند که مدت آن مشخص نیست.

بیماری به دو صورت بروز می کند. نوع پوستی آبله و نوع مخاطی که دیفتری می نامند. در نوع پوستی ابتدا تاول هایی روی پلک چشم ظاهر می شود. اکثرا پلک ها را بسته و ماده لزجی آن ها را می پوشاند که در نتیجه توده ی برجسته مانند زگیل به وجود می آورد. حالت عمومی سهره های مبتلا بسیار بد است.

به طور کلی داروی اختصاصی برای معالجه بیماری های ویروسی وجود ندارد. برداشت زخم های پوستی و شست و شو با جوش شیرین ۵ درصد، شست و شوی چشم با یک تا دو درصد نمک، مالیدن آنتی بیوتیک های قوی به داخل چشم همچنین استفاده از اکسی تتراسایکلین چشمی به بهبودی چشم کمک می کند که تا یک هفته ممکن است طول بکشد.

سالمونلوز :

این بیماری در اثر تعداد زیادی از گونه های مختلف باکتری از جنس سالمونلا ایجاد می شود. اکثر گونه های این باکتری بین حیوانات مختلف و حتی انسان مشترک می باشند و به درجات مختلف ایجاد بیماری می کنند.

این بیماری ممکن است از سه راه مختلف پرنده را مبتلا کند:

1. آلودگی موجود در غذای مصرفی پرنده (به ویژه غذای تخم مرغی).
2. آلودگی پرنده با مدفوع جوندگان (به ویژه موش) و فضولات پرندگان مبتلا
3. تماس مستقیم با پرنده ی تازه خریداری شده ای که با در دوره ی کمون بیماری است و یا به صورت ناقل به ظاهر سالم میکروب را از خود دفع می کند.

بیماری از چند روز تا دو هفته پس از خوردن غذای آلوده شروع میشود. نشانه های بیماری از افسردگی تا مرگ ناگهانی متغیر است. پرها خشن، ژولیده و برگشته به طرف بالا شده، میزان مصرف آب و دان کم می شود. در نتیجه پرنده لاغر شده، تندتند نفس کشیده، دلدل می زنند. اسهال آبکی زرد و سبز کم رنگ که اغلب خاکستری و خون آلود است پرهای اطراف مقعد را به هم می چسباند. معالجه باید طولانی باشد و برای چند دفعه تکرار گردد. بهترین تجویز درمانی شامل فورازولیدون و اسپکتینومایسین است.

بیماری مزمن تنفسی (CRD) :

عامل بیماری، مایکوپلاسما می باشد. نشانه های بیماری شامل مشکلات تنفسی ترشحات بینی، آبریزش چشم، عطسه، سرفه و تورم ملتحمه چشم می باشد. برای درمان می توان از تیامولین، تایلوزین و لینکواسپکتین استفاده نمود.

بهترین فاکتورهای پیشگیری رعایت اصول بهداشتی، تمیز کردن، ضدعفونی مرتب و جدا نگهداشتن پرندگان تازه خریداری شده از دیگران است.

سرماخوردگی :

پرنده پف کرده و چشم هایش اشک آلود و جمع می شود. فضله هایش آبکی و سبز رنگ می شود و در صورتی که پرنده، نر بوده و موقع آواز خوانی آن باشد از خواندن می افتد. چنانچه فصل پرریزی سهره باشد ریختن پرهایش قطع می شود.

برای درمان باید محل سهره را گرم نگهدارید و در صورت امکان پارچه ای ضخیم روی قفس بیندازید. به طوری که اطراف قفس را هم بپوشاند. مقداری پودر آنتی بیوتیک به آب پرنده که قبلا جوشیده و سرد شده باشد اضافه نمایید. به شرطی که روزی دو بار این آب ها را عوض نمایید و تا سه روز حداقل این عمل را تکرار نمایید. غذای پرنده می بایست از شاهدانه و تخم کاسنی تشکیل شده باشد. اگر پرنده ضعیف شده بود دانه های جوانه زده در اختیارش بگذارید.

آسم :

بیماری آسم از سرماخوردگی کهنه به وجود می آید. بیشتر در شبها پرنده ناله می – آسم کند و اگر درمان نشود شدت بیشتری پیدا می کند، می بایست محل پرنده را گرم نگهدارید که از باد و کوران دور باشد. داروی آسم در پرنده فروشی های معتبر موجود است.

شبه سل :

نامگذاری شبه سل بدین جهت است که در آخرین مرحله، ضایعاتی در بافت ها ایجاد می کند که شبیه سل بوده و به رنگ زرد و یا سفید و نکروتیک است. اغلب پرندگان مانند کبوتر، گنجشک، سهره و خانواده ی کلاغ به این بیماری مبتلا می شوند.

میکروب از راه گوارش و یا از راه خراش های پوست وارد بدن می شود. دوره ی کمون دو روز تا دو هفته متغییر است. اولین علامت قابل تشخیص نیست تا آن که مرگ اتفاق بیافتد. این بیماری ماند اغلب بیماری های عفونی دارای نشانی های افسردگی، خشونت پرها، ژولیدگی پرها، نفس نفس زدن و اسهال است.

آن هایی که به شکل مزمن بیماری مبتلا هستند کم شدن وزن، پرهای ژولیده، اسهال و یا مدفوع غير طبیعی و معمولا اشكال تنفسی دارند. داروی موثر موجود نیست. پیشگیری خیلی مشکل است زیرا بیماری به وسیلهی حيوانات و حشرات منتقل می شود.

عفونت های چشم :

معمولا بروز عفونت های چشمی خیلی ناگهانی است. اما با درمان به موقع می توان این عفونت ها را به سرعت برطرف ساخت. پرنده ی بیمار تمایل چندانی به باز کردن چشم مبتلای خود ندارد و بافت اطراف چشم نیز کاملا متورم به نظر می رسد.

خروج اشک از چشم سبب می شود که پرهای اطراف چشم به یکدیگر بچسبند و پرنده احتمالا برای تخفیف درد، سر خود را به میله داخل قفس میمالد. عفونت های چشمی را معمولا با تجویز قطره و یا پماد چشمی درمان می کنند. از آن جا که ممکن است قطره به درستی به درون چشم نریزد استفاده از پماد چشمی برای درمان عفونت های چشمی بهتر است. چرا که با مشاهده ی اثر پماد در داخل چشم می توان اطمینان یافت که دارو و پرنده قرار داده شده است.

بعد از مالیدن پماد چشمی بهتر است که دست کم چند لحظه سهره را در دستان خود نگاه دارید تا دارو وقت کافی برای حل شدن در محل عفونت داشته باشد. اگر سهره بلافاصله پس از مالیدن پماد به چشمش به داخل قفس منتقل شود احتمالا دارو را از چشم خود پاک خواهد کرد.

تورم کف پا :

اگر میله ی داخل قفس سهره کثیف باشد بر روی پاهای سهره اثر می گذارد و موجب بروز حالتی تحت عنوان تورم کف پا می شود. در این عارضه کف پای سهره به طور مشخصی دچار تورم می گردد. درمان بیماری با استفاده از آنتی بیوتیک ها بسیار موثر خواهد بود. درمان تورم کف پا باید پیش از سرایت عفونت به قسمت های بالایی پا و استقرار باکتری در اطراف مفصل و یا کلا تبدیل آن به یک عفونت گسترده و عمومی انجام شود.

اسهال :

در زمان اسهال مدفوع سهره آبکی شده و شل می باشد. پرهای زیر شکم پرنده هم ممکن است کثیف شود و یا فضله خشک شده از بدنش آویزان شود و موقع دفع کردن مدفوع بارها خودش را تکان می دهد.

علت های اسهال عبارتند از :

1. حالت اول – سرما خوردن پرنده.
2. حالت دوم – از خوردن بعضی سبزیجات و میوه ها.
3. حالت سوم – استفاده از دانه های تقویتی و داروهای مقوی.
4. حالت چهارم – استفاده از غذا یا مواد سردی مثل خیار و کاهو.

حالت های مختلف بیماری اسهال در سهره و درمان آن :

حالت اول : سهره اگر به نوعی سرما بخورد مثلا محل قفس را از محل گرم به محل خنک منتقل نمایید به اسهال مبتلا می شود. علائم: سهره پف کرده و مدفوع آبکی سبز رنگی را دفع می کند.

درمان : محل سهره را گرم نگه داشته و شاهدانه و تخم کاسنی همراه با آب جوشیده سرد شده که بایستی با آنتی بیوتیک همراه شده باشد استفاده نمود. آب مصرفی سهره به صورت بالا حتما باید روزی دو بار عوض شود که پرنده بهبود یابد.

حالت دوم : مدفوع سهره از حالت معمولی بزرگ تر و کمی شل تر و کم رنگ تر می۔ باشد. علت خوردن سبزیجات، میوه ها و تخم مرغ بوده و یا مسموم بودن یکی از غذاهای استفاده شده می باشد.

درمان : از داروهای ضد اسهال می توانید استفاده نمایید که در پرنده فروشی های معتبر موجود است.

حالت سوم : مدفوع سهره بسیار آبکی می باشد مانند این که سهره دانه نمی خورد و به مقدار بسیار زیادی آب می نوشد که اگر فورا درمان نشود مخرج پرنده بیرون می آید. علت خوردن دارو و دانه های مقوی به ویژه کاپشه.

درمان : غذای پرنده در این زمان تشکیل می شود از شاهدانه و تخم کاسنی و روزی چند بار برگ اسفناج تازه. این رژیم را تا بهبودی کامل ادامه بدهید و از هیچ دارویی استفاده نکنید.

حالت چهارم : مدفوع سهره کمی شل و آبکی است و پاهایش کم رنگ می شوت علت، غذاهایی که سرد می باشد مانند کاهو، خیار و غیره.

درمان : کمی تخم کلم، شلغم و شاهدانه به جیرهی روزانه آن اضافه کنید و نخود پخته به اندازه ی چند عدد برداشته و در ظرف مخصوص تخم مرغ بریریزید.

يبوست :

در زمان یبوست سهره بارها خودش را تکان می دهد تا مدفوع خارج شود. مدفوع پرنده بسیار ریز و سفت می باشد.

علت : خوردن ماسه و دانه های مقوی بیش از حد معمول.

درمان : آب هندوانه با لیمو شیرین به جای آب خوردن مفید می باشد. برگ کاهو و اسفناج هم به این رژیم اضافه نمایید.

تریکومونیازیس :

عامل این بیماری تک یاخته ای به نام تريكوموناس گالینه می باشد. راه معمول انتقال بیماری از طریق پرنده ی سالم با ترشحات دهان و مدفوع پرنده بیمار است. نشانه های بیماری شامل کم اشتهایی، تهوع، لاغر شدن، ژولیدگی پرها و اسهال می باشد. بهترین تجویز بیماری مترونیدازول می باشد.

شقاق :

در لابه لای انگشتان پرنده زائده هایی به رنگ سفید به وجود می آید که کم کم رشد نموده تا طول این زائده ها به یک سانت می رسد. در وهله اول به نظر می رسد پاهای پرنده از پر شده ولی با کمی دقت متوجه می شوید که نوعی قارچ در بین انگشتان پیدا شده است. هر چه دیرتر به مداوای پرنده بپردازید درمان آن مشکل تر می شود و آرام آرام به تمام پرنده ها سرایت می کند. در این مواقع پرنده تحرک کمتری دارد زیرا در موقع حرکت ناراحت می شود و به شدت پاهایش درد می گیرد و اجبارا روی پاهایش میخواید.

علت : از کثیف بودن قفس و چوب زیر پای پرنده شقاق به وجود می آید.

درمان : پمادهایی برای این بیماری درست کرده اند که برای شقاق تازه یک بار و برای شقاق پیشرفته چند بار از این پماد استفاده نمایید.

پولک پولک شدن پاها :

در صورت بروز چنین مشکلی می بایست پای سهره را در محلول آب گرم و صابون شست و شو داد و سپس پای سهره را به وسیله پماد ویتامین آ چشمی چرب کرد. این کار با تکرار موثر است.

با این کار پس از چند روز پای سهره بهبود می یابد. اگر پاهای سهره زخمی یا شده اند می بایست محل مربوطه را کرم غلیظ بزنید و این کار را تا بهبود سهره ادامه داد. معمولا زخم شدن پاها به دلیل تیزی های قفس و چوب قفس می باشد.

انگل های خارجی :

چند نوع انگل خارجی وجود دارد که مهمترین آنها شپشک و کنه می باشند. این انگل ها شب ها خون سهره را می مکند و روزها لای پرها و یا داخل درزهای قفسی پنهان می شود و دوباره شب ها به طرف سهره می رود. اگر جلوی آن ها گرفته نشود به سرعت زیاد شده و باعث تلف شدن سهره می شود.

در این موقع پاها و نوک سهره کم رنگ شده و دائما بدن خود را می خاراند. امروزه داروهای زیادی به صورت اسپری یا پودر و محلول برای از بین بردن انگل ها ساخته اند. انگل های خارجی می توانند از راه دانه ها وارد قفس و بدن پرنده شوند.

بنابراین اگر می توانید دانه ها را بشویید و کاملا خشک نمایید و قفس را هم سالی چند بار ضد عفونی بنمایید. در ضمن این که سهره ی جدید اگر به سهره هایتان اضافه نمودید قبلا این سهره را دارو بزنید تا انگل به خانه شما وارد نشود. از علائم وجود انگل این است که سهره بی اشتها و دچار ضعف می شود. جهت درمان فورا به متخصص پرنده مراجعه کرده در ضمن این که سهره ی بیمار را از سایر پرنده ها جدا نمایید.