روش ATS ؛ هر آن چه که در مورد ( Algae Turf Scrubber ) باید بدانید

روش ( ATS ( Algae Turf Scrubber در دهه ی 1970 توسط آقای دکتر والتر ادی جهت جذب نیترات و فسفات آب آکواریوم با الهام گرفتن از محیط طبیعت ابداع شد.

او با این دیدگاه که بهترین روش نگهداری از مرجان ها در آکواریوم استفاده از روش های طبیعی است با بررسی روش های جذب نیترات و فسفات در محیط طبیعت دریافت که می توان با کشت جلبک به کنترل این پارامترها پرداخت. روش ( ATS ( Algae Turf Scrubber در دهه ی 1970 توسط آقای دکتر والتر ادی ( Dr. Wallter Adey ) مدیر بخش آزمایشگاه سیستم های دریایی در موسسه اسمیت سونیان ابداع شد.

در این روش با استفاده از یک واترپمپ و مقداری لوله ی PVC آب بر روی یک سطح شیب دار یا عمودی بصورت یکنواخت ریخته شده و یک نور قوی به آن تابانده می شود و پس از گذشت مدت زمان کوتاهی در حدود 2 الی 3 هفته جلبک های سبز رشد کرده و به مصرف نیترات و فسفات می پردازند. البته علیرغم سادگی ظاهری این فرآیند، جهت کارا بودن سیستم باید مجموعه ای از قواعد و محاسبات در ساخت آن لحاظ شود.
در ادامه بخش های مختلف تشکیل دهنده ی روش ( ATS ( Algae Turf Scrubber را مورد بررسی قرار داده و ویژگی های موردنیاز هرکدام را تشریح می کنیم.

بخش های مختلف تشکیل دهنده ی ( ATS ( Algae Turf Scrubber

صفحه پلاستیکی جهت رشد جلبک در روش ( ATS ( Algae Turf Scrubber

برای پرورش جلبک در ابتدا به یک سطح یا صفحه از جنس پلاستیک یا طلق نیاز است. پس از تهیه ی این صفحه با استفاده از یک وسیله ی سخت و تیز خطوط عمیقی را بر روی سطح صفحه ایجاد می کنیم تا جلبک ها با چسبیدن به این برجستگی ها امکان رشد بیاند. هرچه سطح صفحه از برجستگی های بیشتری برخوردار باشد میزان جلبک بیشتری بر روی آن امکان رشد یافته و سیستم از کارایی بالاتری برخوردار خواهد بود.

بهتر است صفحه بصورت مستطیل با طول و عرض نزدیک به یکدیگر انتخاب شوند. این صحفه را میتوان در سه وضعیت مختلف عمودی افقی و شیب دار قرار داد. در صورتی که بخواهیم فقط در یک سمت صفحه جلبک کشت شود باید آن را بصورت افقی یا شیب دار قرار دهیم که شیب دار بودن صفحه موجب افزایش کارایی سیستم می شود.

جهت کشت جلبک در دو سمت صفحه نیز باید صفحه را بصورت کاملا عمود قرار دهیم تا آب بصورت یکنواخت در دو سمت و صفحه جریان بیابد. کشت جلبک در دو سمت صفحه بهترین روش محسوب می شود. دقت نمایید تا یک الی دو سانتی متر از انتهای صفحه در داخل آب قرار بگیرد تا ضمن عدم ایجاد سروصدا از پاشیدن آب به اطراف و بیرون ظرف یا سامپ نیز جلوگیری شود.

مساحت و ابعاد صفحه بصورت یک استاندارد کلی 3.28 سانتی متر مربع به ازای هر لیتر از آب آکواریوم (در حالت کشت در دو طرف صفه 1.64 سانتی متر مربع به ازای هر لیتر از آب آکواریوم) در نظر گرفته می شود.

به عنوان مثال برای آکواریومی با ظرفیت 40 لیتر به یک صفحه با 1312 سانتی متر مربع مساحت نیاز است ((400×3.28=1312 که ابعاد مناسب برای صفحه ای با این مساحت می تواند طول 44 سانتی متر در عرض 30 سانتی متر باشد. ((400×3.28=1320 در صورت کشت جلبک در دو سمت صفحه ابعاد آن به نصف تقلیل می یابد. در مواقعی که محدودیت فضا وجود دارد کشت جلبک در دو طرف صفحه می تواند ایده آل باشد.

( ATS ( Algae Turf Scrubber

واترپمپ، لوله و اتصالات جهت انتقال آب در روش ( ATS ( Algae Turf Scrubber

با استفاده از یک واترپمپ مناسب باتوجه به ابعاد صفحه ای که جلبک بر روی آن پرورش می یابد و تعدادی زانو و لوله یا شلنگ، آب آکواریوم به روی صفحه انتقال می یابد. جهت پخش آب بر روی صفحه و در صورتی که تصمیم به کشت جلبک در دو طرف صفحه باشد، لوله ای به عرض صفحه انتخاب و شیاری طولی با عرض کمی بیشتر از ضخامت صفحه بر روی آن ایجاد می شود تا لبه ی فوقانی صفحه به راحتی در داخل این شیار قرار بگیرد.

به عنوان مثال اگر ضخامت صفحه 3 میلی متر باشد عرض شیار 5 میلی متر در نظر گرفته می شود. انتهای لوله ی توزیع آب نیز با استفاده از یک درپوش پلاستیکی مسدود می شود تا آب از طریق شیار به روی صفحه ریخته شود.

اما اگر بخواهید فقط در یک سمت صفحه جلبک کشت شود بهتر است صفحه را بصورت شیب دار قرار دهید و به جای ایجاد شیار طولی بر روی لوله که کاری سخت و دقیق می باشد می توانید با استفاده از یک مته ی ریز و دستگاه دریل تعداد زیادی سوراخ در امتداد یک خط مستقیم و با فواصل مساوی ایجاد نمایید تا آب بصورت یکنواخت بر روی صفحه توزیع شود. به هنگام انتخاب واترپمپ ارتفاع آن تا بالای صفحه را مدنظرقرار دهید.

زیرا همان گونه که می دانید قدرت خروجی واترپمپ با افزایش ارتفاع کاهش می یابد. میزان جریان آب عبوری از روی صفحه (قدرت واترپمپ) باید 60 لیتر در هر ساعت به ازای هر سانتی متر از عرض صفحه باشد. در مثال بالا که عرض صفحه را 30 سانتی متر در نظر گرفتیم باید از واترپمپی با قدرت انتقال آب 1800 لیتر در ساعت استفاده نماییم ((60×30=1800.

سیستم روشنایی در ( ATS ( Algae Turf Scrubber

یکی از بخشهای اصلی و حساس ATS سیستم نور آن می باشد. جهت رشد سریع جلبک ها باید لامپ مناسبی از نظر رنگ نور و وات مصرفی انتخاب شود. نوری با درجه ی کلوین 2700 الی 3000 کلوین بهترین رنگ نور برای رشد مرجان ها محسوب می شود و لامپ های دارای کلوین بالاتر از 6500 از کارایی لازم برخوردار نیستند.

در انتخاب لامپ دقت نمایید، زیرا برخی شرکت های تولیدکننده ی چینی جهت دریافت مجوز صادرات به داخل کشور میزان کلوین لامپ های خود را بصورت جعلی در محدوده ی 5000 الی 6500 اعلام می نمایند که بهترین رنگ نور جهت دید انسان محسوب می شود.

در حالی که این لامپ ها از کلوین بالاتری برخوردار هستند و به دلیل داشتن UV بیش از حد استاندارد می توانند برای انسان خطرناک باشند که به همین دلیل در صورت اعلام کلوین واقعی از صدور مجوز واردات برای آنها ممانعت به عمل می آید که این شرکت ها جهت دریافت مجوز اقدام به ارائه ی اطلاعات نادرست در مورد مشخصات لامپ ها می نمایند. بنابراین اکتفا به نوشته ها و برچسب لامپ ها نمی تواند کافی باشد.

لامپ های داریا کلوین پایین، به رنگ زرد خواهند بود که بهترین معیار برای انتخاب نور مناسب محسوب می شوند. بهترین لامپ برای سیستم ATS لامپ های فلوئورسنت از نوع کم مصرف (CFL: Compact Fluorescent و یا HOT5 به دلیل کارایی بالا و توزیع یکنواخت می باشند.
1 الی 2 وات نور فلوئورسنت به ازای هر 8 لیتر از آب آکواریوم که در فاصله ی 10 سانتی متری از صفحه قرار گرفته باشد، بهترین شرایط نوری را جهت رشد جلبک ها فراهم می کند. در صورتی که آکواریوم 400 لیتر گنجایش داشته باشد سیستم روشنایی ATS باید از یکی یا دو لامپ با دو مجموع مصرف برق 50 الی 100 وات تشکیل شود. در حالت 2 وات به ازای هر 8 لیتر رشد جلبک ها بسیار سریع خواهد بود و در مواقع بالا بودن سطح نیترات و فسفات کارایی خواهد داشت.

میزان روشن بودن لامپ ها در طول شبانه روز نیز 18 ساعت در نظر گرفته می شود که بهتر است صورت معکوس با آکواریوم باشد، یعنی به هنگام خاموش بودن لامپ های آکواریوم، لامپ ATS روشن باشد تا در ساعات شبانه که سطح اکسیژن آب کاهش می یابد به آکواریوم اکسیژن رسانی نماید.

فن هوا در روش ATS

باتوجه به وجود نور زیاد در اطراف صفحه، دمای هوای اطراف صفحه و آب آکواریوم افزایش می یابد که می توانید با نصب یک فن بی صدا و کوچک این مشکل را حل نمایید. در صورت نصب فن تبخیر آب بیشتر خواهد شد که نظارت دقیق بر سطح آب داخل سامپ و جایگزین نمودن سریع آب تبخیر شده الزامی است.

محل قرارگیری  ( ATS ( Algae Turf Scrubber

سیستم  ( ATS ( Algae Turf Scrubber را میتوان در یکی از خانه های خالی و بزرگ سامپ و یا داخل یک محفظه در بالای سامپ و در نهایت در قسمت بالای آکواریوم اجرا نمود. در صورت قرار دادن آن در داخل سامپ حتما دیواره های محل قرارگیری ATS را بپوشانید تا نور آن آسیبی به سایر بخش های سامپ نرساند.

نحوه ی تمیز کردن صفحه و زمان آن

پس از گذشت یک هفته از زمان نصب و راه اندازی اولیه ی روش ATS باید صفحه را از محل قرارگیری آن جدا نموده و زیر آب شیر شستشو داده و جلبک های تشکیل شده بر روی صفحه را پاک نمایید و این عمل را بصورت هفتگی ادامه دهید.

حتی اگر جلبک سبز نیز بر روی صفحه وجود نداشته باشد پاک کردن منظم و هفتگی صفحه الزامیست. دقت نمایید که به هنگام پاک کردن صفحه، تمام جلبک ها را از بین نبرید زیرا برای رشد مجدد و سریعتر جلبک های جدید باقی ماندن مقداری از آن بر روی صفحه الزامی است. پس از گذشت 3 الی 4 هفته و یا حداکثر از اواخر هفته ی پنجم جلبک های سبز آرام آرام بر روی صفحه رشد خواهند کرد.

نقش نیترات گیر و فسفات گیر ها در آکواریوم آب شور

نحوه ی راه اندازی آکواریوم آب شور ; با ذکر مراحل و جزئیات

همه چیز در مورد سیستم فیلتراسیون آکواریوم آب شور

برخی نکات کلیدی در نگهداری از ( ATS ( Algae Turf Scrubber

جهت جلوگیری از بسته شدن ورودی لوله و کم شدن شدت جریان باید قسمت دهانه ی لوله یعنی میحلی که آب به روی صفحه ریخته می شود را به نحوی بپوشانید تا نور لامپ به این قسمت دسترسی نداشته باشد.
یک روش دیگر، پاک کردن کامل این نواحی بصورت هفتگی و به هنگام تمیز کردن صفحه است. در صورت پاک کردن کامل صفحه، رشد مجدد جلبک ها و رسیدن آنها به اندازه ای که بتوانند مسیر آب را ببندند بیش از یک هفته طول خواهد کشید که قبل از بروز چنین اتفاقی نوبت به پاک کردن مجدد صفحه می رسد.
شستشوی صفحه با آب شیرین الزامی است زیرا این عمل موجب از بین رفتن پادهای میکروسکوپی موجود در لابلای جلبک های باقیمانده بر روی صفحه می شود. برای از بین رفتن پادها جای نگرانی نیست زیرا آنها مجددا و به سرعت رشد می کنند و تعدادشان بصورت میلیونی در طول یک روز افزایش می یابد. پادها در لایه های زیرین جلبک ها و با تغذیه از آنها موجب می شوند که نیترات و فسفات مجددا به داخل آکواریوم برگردند.

بنابراین کنترل کردن تعداد آنها می تواند به کنترل هرچه بهتر نیترات و فسفات کمک نماید. برخی مواقع که لایه های جلبک تشکیل شده بر روی صفحه از ضخامت زیادی برخوردار نیست خورده شدن جلبک ها توسط پادها با بجا ماندن لکه های گرد بر روی صفحه کاملا مشخص می شود که نکته ای منفی محسوب می شود. بنابراین شستشوی صفحه با آب شیرین می تواند به کنترل تعداد پادها و در نهایت میزان نیترات و فسفات کمک نماید.
لامپ یا لامپ ها را هر 3 ماه یکبار تعویض نمایید.
صفحه بزرگ، جریان آب شدید و نور زیاد سه کلید موفقیت روش ATS در کنترل نیترات و فسفات آب می باشند. بنابراین استاندارد کاربرد این سه مورد را به خوبی مدنظر قرار دهید.
استفاده از دو صفحه به جای یک صفحه و چند لامپ کوچک به جای یک یا دو لامپ بزرگ مناسب تر بوده و کارایی سیستم را افزایش میدهد.

برخی مشکلات احتمالی پیشرو در سیستم ( ATS ( Algae Turf Scrubber و راه حل هرکدام

جهت جلوگیری از بسته شدن ورودی لوله و کمش دت جریان باید قسمت دهانه ی لوله یعنی محلی که آب به روی صفحه ریخته می شود را به نحوی بپوشانید تا نور لامپ به این قسمت دسترسی نداشته باشد. یک روش دیگر، پاک کردن کامل این نواحی بصورت هفتگی و به هنگام تمیز کردن صفحه است.

در صورت پاک کردن کامل صفحه، رشد مجدد جلبک ها و رسیدن آنها به اندازه ای که بتوانند مسیر آب را ببندند بیش از یک هفته طول خواهد کشید که قبل از بروز چنین اتفاقی نوبت به پاک کردن مجدد صفحه می رسد.
شستشوی صفحه با آب شیرین الزامی است، زیرا این عمل موجب از بین رفتن پادهای میکروسکوپی موجود در لابه لای جلبک های باقی مانده بر روی صفحه می شود. برای از بین رفتن پادها جای نگرانی نیست، زیرا آنها مجددا و به سرعت رشد می کنند و تعدادشان بصورت میلیونی در طول یک روز افزایش می یابد.

پادها در لایه های زیرین جلبک ها و با تغذیه از آنها موجب می شوند که نیترات و فسفات مجددا به داخل آکواریوم برگردند. بنابراین کنترل کردن تعداد آنها می تواند به کنترل هرچه بهتر نیترات و فسفات کمک نماید.

برخی مواقع که لایه های جلبک تشکیل شده بر روی صفحه از ضخامت زیادی برخوردار نیست خورده شدن جلبک ها توسط پادها با به جا ماندن لکه های گرد بر روی صفحه کاملا مشخص می شود که نکته ای منفی محسوب می شود. بنابراین شستشوی صفحه با آب شیرین می تواند به کنترل تعداد پادها و در نهایت میزان نیترات و فسافت کمک نماید.
لامپ یا لامپ ها را هر 3 ماه یکبار تعویض نمایید.
صفحه بزرگ، جریان آب شدید و نور زیاد سه کلید موفقیت روش ( ATS ( Algae Turf Scrubber در کنترل نیترات و فسفات آب می باشند. بنابراین استاندارد کاربرد این سه مورد را به خوبی مدنظر قرار دهید.
استفاده از دو لامپ به جای یک صفحه و چند لامپ کوچک به جای یک یا دو لامپ بزرگ مناسب تر بوده و کارایی سیستم را افزایش می دهد.

نوع مشکل و راه حل در این روش

حضور دائم جلبک های موبی قهوه ای و عدم پدیدار شدن جلبک های سبز مشکلی است که البته این مساله مشکل حادی نیست زیرا این جلبک ها نیز به کنترل نتیرات و فسفات کمک می کنند اما از قدرت جلبک های سبز برخوردار نیستند.

در صورت بالا بودن میزان نیترات و فسفات دفعات تمیز کردن صفحه را تا زمان پدیدار شدن جلبک های سبز به دو بار در هفته افزایش دهید. در صورت عدم دستیابی به نتیجه میزان جریان آب و نور را افزایش دهید.
حضور دائم سیانور باکترها (جلبک های سبز- آبی و قرمز مویی) و عدم پدیدار شدن جلبک های سبز مشکلی است که ضعیف بودن سیستم نور موجب بروز این دسته از جلبک ها می شود. بنابراین تقویت یا تعویض لامپ ها موجب از بین رفتن آنها و رشد جلبک های سبز می شود.
متصاعد شدن بوی بد از فیلتر مشکل ایجاد میکند که بوی بد متصاعد شده از فیلتر ناشی از جریان آب ضعیف می باشد که موجب می شود برخی جلبک ها در معرض هوا قرار بگیرند. جریان آب را افزایش دهید و یا در صورت عدم امکان افزایش آن مساحت صفحه را کوچکتر نمایید.
زرد شدن جلبک ها مشکلی است که در صورت ضعیف بودن واترپمپ موجب می شود تا مواد مغذی به مقدار کافی در اختیار جلبک ها قرار نگیرد. جهت حل این مشکل جریان آب را افزایش دهید و یا از محلول های حاوی آهن و منگنز به آب بیافزاید.
از بین رفتن جلبک ها در بخشهای مرکزی صفحه در صورت وجود جریان آب کم در بخش های نزدیک به نور و یا استفاده از لامپ های دارای نور متمرکز موجب بروز چنین مشکلی می شوند. افزایش جریان آب یا کاهش مدت زمان روشن بودن لامپ ها و همچنین تعویض لامپ های دارای نور متمرکز و افزودن محلول آهن به آب می تواند این مشکل را حل نماید.

از بین رفتن مختصر جلبک ها بصورت پراکنده و در نواحی مختلف صفحه مشکلی است که در صورتی که سطح صفحه از برجستگی های لازم برخوردار نباشد جریان قوی آب موجب کنده شدن جلبک های ضخیم و ورود آنها به داخل سامپ یا آکواریوم می شود. ایجاد برجستگی های بیشتر بر روی صفحه، کاهش میزان جریان آب و تمیز کردن صفحه در فواصل زمانی کوتاه تر می تواند مشکل گشا باشد.
وجود جلبک های باریک و ضعیف که به مروراز صفحه جدا شده و وارد سامپ یا آکواریوم می شوند، مشکلی است که در مواقعی که سطح نیتریت و نیترات آب بالا باشد اما فسفات وجود نداشته باشد (صفر باشد) چنین حالتی بروز می دهد. برای حل مشکل می توانید کمی مونوپتانسیم فسفات به آب اضافه کنید.
رشد جلبک های تیره و سیاه مشکل ایجاد میکند که بالا بودن بیش از حد مواد مغذی معلق و نیترات در آب موجب تیره شدن رنگ جلبک ها می شود. جهت رفع این مشکل صفحه را هر 3 روز یکبار تمیز کنید و میزان نور را افزایش دهید.

همانطور که در انتهای رفیوجیوم گفتیم برخی افراد ضمن مقایسه  ( ATS ( Algae Turf Scrubber با رفیوجیوم معتقدند که روش ATS جهت جذب نیترات و فسفات، برتر از رفیوجیوم می باشد اما ما فارغ از نتیجه ی استفاده از این دو روش معتقدیم استفاده از روش ATS در آکواریوم های خانگی بسیار پیچیده و وقت گیر است و در صورت عدم دقت لازم می تواند نتایج بسیار مهلکی برای آکواریوم داشته باشد.

به همین دلیل استفاده از آن را به عموم افراد توصیه نمی کنیم و فقط افراد حرفه ای و دارای وقت زیاد که می توانند روزانه چندین ساعت از زمان خود را به آکواریوم اختصاص دهند می توانند بصورت ایمن از این روش استفاده کنند. بنابراین به اعتقاد ما در جمع بندی کلی رفیوجیوم برتر از ( ATS ( Algae Turf Scrubber است. ما مجموع دلایل خود را در صفحه بعد بصورت فهرست آورده ایم تا خوانندگان عزیز باتوجه به موقعیت و امکانات خود روش مناسب را انتخاب نمایند.

دلایلی که ما استفاده از این روش را در آکواریوم های خانگی پیشنهاد نمی کنیم

– وقت گیر بودن این روش و نیاز به نظارت دقیق بر عملکرد آن.

در صورت قطع واترپمپ و عدم اطلاع از قطع بودن آن در مدت زمانی کمتر از 6 ساعت موجب می شود آنچه که جلبک ها در مدت چندین روز جمع آوری کرده اند به سرعت به داخل آب بازگردانند که می تواند برای آبزیان به ویژه مرجان ها مهلک باشد.

به همین دلیل می بایست بصورت دائم بر عملکرد آن نظارت داشت و ممکن است بیشتر افراد امکان اختصاص دادن چنین زمان یا حوصله ای را نداشته باشند. علاوه براین موضوع، عدم راه اندازی صحیح آن و یا ضعیف شدن واترپمپ و لامپ ها (به هر دلیلی) موجب معکوس شدن نتیجه ی عملکرد آن می شوند و ضمن تهدید سلامت آبزیان، بوی بسیار بدی را نیز در منزل و یا محل قرارگیری آکواریوم منتشر می کند.

– مصرف برق بسیار بالا

در صورتی که بخواهید یک  ( ATS ( Algae Turf Scrubber کارا و قوی داشته باشید باید از نور قوی نیز استفاده نمایید. به عنوان مثال برای یک آکواریوم 600 لیتری به 150 وات نور نیاز است که باید به آن برق مصرفی توسط یک واترپمپ قوی و فن را هم اضافه کنید.

– کثیف بودن این روش و کاستن از زیبایی آکواریوم

رشد جلبک بر روی صفحه ظاهری کثیف و آلوده به آن می بخشد و به هنگام تمیز کردن صفحه، بوی بد در محیط اطراف منتشر می شود. هدف از راه اندازی آکواریوم در منزل یا محل کار افزودن به زیبایی محیط و ایجاد نشاط است در حالی که روش ATS ظاهری کثیف دارد.

شاید برخی افراد به این حرف ما ایراد بگیرند که ATS در کنار یا داخل سامپ راه اندازی می شود و تاثیری بر زیبایی ظاهری آکواریوم ندارد اما باید بگوییم که به هنگام باز بودن درب کابینت و یا به هنگام بازدید از سامپ مشاهده ی صفحه ی پراز جلبک، نمی تواند صحنه ی چندان جالبی باشد.

– راه اندازی و نگهداری صحیح از ATS نیاز به داشتن اطلاعات کافی دارد که ممکن است همه ی افراد چنین اطلاعاتی را نداشته و یا زمان و حوصله ی کافی برای یادگیری آن را نداشته باشند.

هدف افراد فعال در صنعت آکواریوم آسان سازی نگهداری از آکواریوم در منازل یا محل کار است تا از این طریق بتوان فرهنگ نگهداری از آکواریوم را گسترش داد.
باتوجه به گرفتاری های شغلی افراد و محدود بودن زمان در عصر ماشینی امروزه امکان اختصاص زمان زیاد به آکواریوم توسط بیشتر افراد میسر نیست به همین دلیل باید روش هایی را جهت نگهداری آکواریوم ارائه نماییم که نیاز به اختصاص دادن کمترین زمان و نیازهای مراقبتی را داشته باشند.

باتوجه به این موضوع و برخی نقاط ضعف دیگر که در روش ATS وجود دارد و ما به آنها اشاره کردیم راه اندازی این روش فقط به افراد حرفه ای و دارای وقت آزاد توصیه می شود زیرا در غیر اینصورت نتایج مهلکی برای آبزیان در پی خواهد داشت.