عوامل موثر بر میزان تغذیه و متابولیسم ماهی های آکواریومی را بشناسید

تغذیه و متابولیسم ماهی ها در سلامت، رشد و رنگ آنها بسیار تاثیرگذار است. از این رو شناسایی عوامل موثر بر میزان تغذیه و متابولیسم ماهیان بسیار مهم است.

متابولیسم ماهی فرآیندی است که طی آن غذا هضم و جذب میگردد. عوامل زیادی در کمیت و کیفیت خوردن و حذف هضم و جذب غذا در ماهی ها موثر می باشند. این عوامل عبارتند از :

1. درجه حرارت
2. گونه ماهی
3. سن ماهی
4. اندازه بدن ماهی
5. میزان اکسیژن آب
6. گاز کربنیک
7. عوامل زیستی

عوامل موثر بر متبولیسم ماهی ها

درجه حرارت

هرچه درجه حرارت آب بیشتر شود نیاز ماهی ها به غذا فزونی می‌یابد. هر گونه ماهی در محدوده مشخصی از درجه حرارت آب می­تواند زندگی کند. برای هرگونه از ماهیها، یک حد کمترین و بیشترین وجود دارد. نوسان درجه حرارت آب بین این دو حد برای هرگونه در کمیت آن تاثیر دارد.

با افزایش یا کاهش درجه حرارت آب مقدار غذای مورد نیاز ماهیها نیز افزایش یا کاهش می‌یابد. در حد قابل تحمل ماهیها با افزایش ۱۰ درجه سانتیگراد حرارت آب، فعالیت ماهی دو برابر و نیاز غذایی آن نیز دو برابر میشود. با تغییر درجه حرارت اشتهای ماهیان تغییر میکند.

اگر تغذیه ی ماهی ۱۰۰ گرمی در گرمای ۱۸ درجه سانتی‌گراد روزانه ۲ گرم غذا است، این نیاز در گرمای ۲۸ درجه سانتیگراد ۴ گرم در روز است. اگر گرمای آب از حد قابل تحمل کاهش و یا افزایش یابد بایستی میزان غذای روزانه کاهش و یا غذادهی متوقف گردد.

درجه حرارت بدن ماهیها تابع درجه حرارت آب است. هرچه آب سردتر یا گرمتر شود. حرارت بدن ماهی نیز کمتر یا بیشتر میشود. به ماهیها جانوران خونسرد گفته می شود. پرندگان و پستانداران برخلاف ماهیها جانوران خونگرم، قسمتی از انرژی حاصله از غذای مصرفی را صرف ثابت نگهداشتن درجه حرارت بدن خود می­نمایند.

با افزایش یا کاهش درجه حرارت آب مقدار غذای مورد نیاز ماهیها نیز افزایش یا کاهش می‌یابد.

گونه ماهی

گونه ­های مختلف ماهی ها از نظر فعالیت باهم فرق دارند. برخی بسیار فعال، برخی نیمه فعال و گروهی کم تحرک و تنبل هستند. هرچه ماهی فعالتر باشد، نیاز غذایی آن بیشتر است. شارک دم قرمز ماهی های پرتحرک و فعال، ماهیهای طلایی­های نیمه فعال و ماهی­های لوچ جزء ماهی­های کم تحرک هستند.

سن ماهی

هر چه ماهی کوچک‌تر و جوانتر است، به دلیل رشد و نمو بیشتر آن، نیاز به غذای بیشتری دارد. دفعات تغذیه آن هم بایستی بیشتر باشد. ماهیهای بزرگ را میتوان روزی یکبار غذا داد، در صورتی که بچه ماهیها را بایستی روزانه اقلاً سه یا چهار بار غذا داد (یعنی مقدار نیاز غذایی روزانه را بایستی در سه یا چهار مرحله به آنها داد).

اندازه بدن ماهی

با افزایش سن ماهی وسعت بدن و تغذیه و متابولیسم ماهی نیز افزایش می یابد. وسعت بدن تعیین کننده نیاز غذایی ماهی است. در ماهیهای گرم آبی به ازای هر دسی­متر مربع وسعت بدن در هر ساعت ۲۵ کالری انرژی لازم است.

وسعت بدن یک ماهی ۱۰۰ گرمی خیلی کمتر از مجموع وسعت بدن 100 عدد بچه ماهی یک گرمی از همان گونه است. بنابراین نیاز غذایی ۱۰۰ گرم بچه ماهی 0.5 یا 1 گرمی، خیلی بیشتر از نیاز غذایی یک عدد ماهی ۱۰۰ گرمی از همان گونه است.

میزان اکسیژن آب

هر چه میزان اکسیژن محلول در آب بیشتر باشد، فعالیت ماهی بیشتر شده و اشتهای ماهی و میل آن ها به خوردن غذا فزونی می یابد. اگر به هر دلیل اکسیژن آب کاهش یابد بایستی غذا هم کمتر داده شود و یا غذادهی بایستی متوقف گردد.

اکسیژن نقش مهمی در تغذیه ی ماهی ها و متابولیزم غذا دارد. هرچه آکواریوم کثیفتر و آب آن کیفیت کمتری داشته باشد، اکسیژن محلول در آب کاهش می‌یابد. چشم و ترکیبات کربنی که محدود را بیشتر باشد فعالیت‌های زیستی از جمله تغذیه ماهی کاهش می یابد.

هر چه میزان اکسیژن محلول در آب بیشتر باشد، میل ماهیان به خوردن غذا بیشتر می شود.

گاز کربنیک

هرچه گاز کربنیک محلول در آب بیشتر باشد، فعالیتهای زیستی از جمله تغذیه ماهی کاهش می یابد، اگر پمپ هوا مناسب نباشد و یا خوب کار نکند، اکسیژن محلول کاهش و گاز کربنیک آن افزایش می یابد. آکوارایومی که آب آن کثیف است، اکسیژن کمتر و گاز کربنیک بیشتر دارد. با تهویه خوب، میتوان گاز کربنیک آب را خارج نمود.

عوامل زیستی

• رقابت
• سرعت کار
• انتقال عوامل بیماری‌زا
• پرخوری

عوامل زیستی هم می‌توانند اثرات قابل توجهی در تغذیه ماهیها در آکواریوم خانگی و حتی آکواریومهای بزرگ داشته باشند. این عوامل می‌تواند شامل موارد زیر باشند:

رقابت

در بسیاری از موارد، اگر ماهیهای یک آکواریوم از نظر گونه و اندازه درست انتخاب نشوند ممکن است برخی از گونه ها و اندازهها به ماهیهای دیگر به ویژه ماهیهای کوچک اجازه خوردن غذا ندهند و تغذیه ی ماهی های دیگر را مختل کنند.

گاه این امکان وجود دارد که حتی همه غذای داده شده در هر وعده را بخورند و نگذارند ماهیهای دیگر دسترسی به غذا پیدا کنند. حتی در ماهیهای درشت­تر یک گونه هم دیده می شود که فرصت خوردن غذا را از ماهیهای کوچکتر می گیرند.

سرعت کار

خیلی از ماهی های درون یک آکواریوم ممکن است با سرعت بیشتر و بهتری به گرفتن غذای داده شده بپردازند و اگر حساب شده به آنها غذا داده نشود، این احتمال وجود دارد که آنها همه غذاهای داده شده به ماهیها را بخورند. با روش درست غذادهی میتوان این مشکل را برطرف کرد.

انتقال عوامل بیماری‌ زا

برخی از ماهی ها ممکن است ناقل باکتریها و عوامل بیماری­زایی باشند که خود آنها در برابر این عوامل مقاومت کافی دارند. وجود این ماهی ها در آکواریوم ممکن است باعث آلوده شدن سایر ماهیها و از دست دادن اشتها و یا ضعیف شدن و محدود شدن غذاگیری آنها شود.

بیماری سبب کاهش اشتها و تغذیه ی ماهی می شود

پرخوری

خیلی از ماهیهای یک گونه و گونه های خاصی ممکن است نسبت به وزن بدن خود غذای بیشتری در مقایسه با ماهیهای دیگر مصرف کنند.

این امر باعث می شود که تغذیه ی ماهی های دیگر کم شود و ماهیها نتوانند میزان لازم غذای مورد نیاز خود را به دست آورند. این موضوع در آکواریوم ها گاهی ممکن است اثرات چشمگیری داشته باشند.