همه چیز درباره ماهی سیچلاید جواهر 2 Hemichromis bimaculatus II

ماهی سیچلاید جواهر 2 که بسیار زیبا است را در اروپا با نام علمی بصورت Hemichromis. Bimaculatus II نشان میدهند و این شماره بیانگر دومین نژاد رنگی حاصله توسط انسان است.

ماهی سیچلاید جواهر 2  یکی از زیباترین ماهیهای آکواریومی آب شیرین از نظر رنگ بندی است. اطلاعات بسیار زیادی درباره ماهی سیچلایدجواهر 2  وجود دارد، چون سالهاست که در دانشگاه و موسسات پژوهشی جهان، روی آن کار می شود.

رنگ اصلی سیچلاید جواهر 2  قرمز است. در فصل تخمریزی، مادهها همواره رنگ روشن و درخشان نارنجی متمایل به قرمز دارند در صورتی که بدن نرها پوشیده از رنگ زیبای قرمز تیره متمایل به بنفش است. این رنگ بستگی به رنگدانه های قرمز پوست دارد. در فصل تخمریزی چند روز طول می کشد تا اریتورسیت ها یا رنگدانه های قرمز اثر خود را نشان دهند و رنگ ماهی را از قهوه ای به قرمز درخشان و یا نارنجی تدبیل نمایند.

تغییر رنگ سیچلاید جواهر 2 در طیف قرمز و تبدیل قرمز به نارنجی و یا از نارنجی به قرمزف خیلی زود انجام می شود و برخی مواقع ممکن است در عرض چند دقیقه صورت گیرد. علت اضافه کردن عدد 2 لاتین بعداز اسم علمی این ماهی، نوسانات جالب رنگ در افراد اینگونه است که از طریق گزینش ژنتیکی حاصل شده اند و در مقایسه با نژاد دیگر از رنگبندی گوناگونتری برخوردار هستند. بدون شک هیچ نژاد مشابهی از آن در طبیعت وجود ندارد.
پهلوهای ماهی بالغ از 6 تا 8 ردیف خال های سبز پوشیده شده است که مملو از گوآنین می باشد. به این سلولهای رنگدانه دار، گوآنوسیت ( guanocyte ) گفته می شود.
خال های یا لکه های مشابهی هم ممکن است سر و باله ها را بپوشانند. رنگ چشم ها هم از قرمز تا زرد متمایل به سبز فرق می کند. در فصل تخمریزی یک باند در روی چشم دیده می شود.

در پشت چشم و روی سرپوش آبششی سیچلاید جواهر 2 ، یک لکه سیاه تیره وصله مانند قرار دارد که توسط یک حلقه رنگی زرد- سبز احاطه گردیده است. این وصله کاملا گرد نیست و بیشتر بیضی شکل است. بنابراین هنگامی که ماهی در حالت تهدیدکردن، سرپوش آبششی را می گشاید، لکه وصله مانند شکلی همانند چشم پیدا می کند. همین امر باعث ترس دشمن میگردد. در پهلوها هم لکه ای چشم مانند وجود دارد که در فصل تخمریزی مادهها، باعث ترسانیدن دشمن با دیدن چشمهایی بزرگ میگردد. سومین لکه روی پایه دمی قرار دارد که هنگام اغاز تخمریزی کاملا ناپدید میگردد.
دم این ماهی بسیار گوناگون و تغییرپذیر است. با مطالعه عکسهای رنگی آن متوجه می شویم که نیمه بالایی دم همرنگ و هم طرح باله پشتی ونیمه زیرین آن، همرنگ و هم طرح باله مخرجی است.
ماهی سیچلاید جواهر 2 دارای رفتار اجتماعی جالبی است و هنگام تخمریزی ، جنگ کردن، نگهداری قلمرو و جفت یابی، کارهای ماهرانه ای انجام میدهد. در برخی از سیچلاید ها مانند ماهی تیلاپیا، فقط نرها در اجتماع خود مسلط و مهم به شمار می آیند. ولی جواهر ماهی ماده به شدت مسئولیت حفاظت از قلمرو را در برابر دشمنان به عهده دارد. نگهداری و نگهبانی از قلمرو، ارتباط زیادی باهم با تولیدمثل دارد.

اگر یک ماهی سیچلاید جواهر 2 نر فعال و آماده تولیدمثل از آکواریوم بیرون آورده شود، نرهای تحریک شده جنسی، برای تصاحب جای خالی آن باهم می جنگند و یکی از آنها که پیروز می شود، به دلیل تحریک جنسی، تغییر رنگ میدهد و آماده تولیدمثل میگردد. صاحب قلمرو همواره در نزدیکی بستر جایی که تخمریزی صورت میگیرد، می ماند. به ندرت ممکن است ماهی نر (و یا ماهی ماده) از سطح آب، ماهی جنس مخالف را که تغییر رنگ جنسی در آن حاصل ندشه باشد، زیر نظر بگیرد.

جفت یابی

جفت یابی ماهی سیچلاید جواهر 2 به خوبی بررسی گردیده است. تنها در مخازن و آکواریوم های بزرگ میتوان مادههایی را که جفت پیدا نکرده اند با نرها نگهداری نمود. این مادهها هرگز وارد قلمرو نرها نمی شوند. برای مطالعه اتفاقی که ممکن است با ورود این مادهها در قلمرو نرها اتفاق افتد، بهتر است به گونه ای برنامه ریزی شود که ماهی ماده طوری محاصره گردد تا نتواند از قلمرو نر فرار نماید.

به محض این که ماهی ماده وارد قلمرو ماهی نر شود، ماهی نر باله های میانی را برافراشته نموده و بلافاصله رنگ براقتری به خود می گیرد. پس از آن با باله های افراشته به طرف ماهی ماده حرکت کرده و پهلوهای خود را با رقص ها و حرکات چشمگیری به ماده نشان میدهد. همزمان همین رفتار را با نرهای مزاحم نشان میدهد. پس از شنا کردن به گرد ماهی ماده و کمی دم زدن، با حمله از طرف جلو آن را رانده و با سر به آن میزند.

اگر ماهی مهاجم نر باشد، این کار به نزاع منتهی میگردد. اگر طرف ماهی ماده موافق و آماده تخمریزی با تخمدانهای متورم و رسیده و لوله تخمریزی ایجاد شده در مخرج تناسلی باشد ( ovipositior ) رفتار ماهی نر را تحمل کرده و توجهی به ضربات زده شده با سر ماهی نر نمی نماید و از آن فرار نکرده، سعی می کند در مقابل حملات آن مقاومت نموده و دردهای حاصله از ضربات آن را تحمل کند.

تخمریزی ماهی سیچلاید جواهر 2

ماهی ماده ای که آمادگی تخمریزی ندارد، هرگونه عکس العملی را در حد توان خود در مقابل حملات ماهی نر نشان میدهد و سعی می کند خود را از دست آن خلاص نماید. در مواقعی که ماهی از قلمرو خود حفاظت می کند، گاهی دیده می شود که ماهی ماده نر را دنبال می کند و گاه ممکن است خلاف آن دیده شود.

در مورد ماهی آماده ی تخمریزی، کم کم اثر حملات ماهی نر کاهش می یابد. برخی از ماهیهای نر به ویژه آنهایی که ممکن است 6 ماه یا بیشتر ماهی ماده ای در اختیار نداشته اند، در این نزاع ممکن است سرانجام ماهی ماده را بکشند.
در هر حال برای ماهیهای رسیده و آماده تخمریزی، پس از چند ساعت نر ممکن است ماده را قبول کرده و با مالیدن سر به بدن آن پذیرش خود را اعلام نماید. آخرین کاری را که ماهی نر ممکن است انجام دهد، دهان خود را از شن و ماسه پر کرده و آنها را در محل دورتری تخلیه می کند. این کار ویژه همه ماهی های سیچلاید آمکریایی است.

به هر حال در ماهی سیچلاید جواهر 2  ، این کار همواره دیده نمی شود.
رفتار ماهی نر در این مرحله بسیار سرگرم کننده است. کار با سر زدن به ماهی ماده، خودجزئی از مراسم تخمریزی به حساب می آید. ماهی نر به آرامی با سر به ماهی ماده میزند و ماهی ماده به لرزه و وجد در می آِد.

ماهی نر هم از این لرزش و وجد ماهی ماده اقناع میگردد و از آن با شنا دور می شود وحلقه وار با سرعت به جانب او برمیگردد و با سر به آرامی آن میزند و در انتظار لرزیدن و به وجد آمدن آن می ماند. گهگاه ممکن است به طرف ماهی ماده میرود ولی با سر به آن نمیزند.

به جای آن ممکن است به یک گیاه یا سنگ حمله کند. به نظر میرسد این کارها برای رسانیدن اسپرم و آماده کردن آن برای تخلیه باشد. رفتار ماهی ماده و به وجد و لرزش درآمدن آن، در همه قلمرو مشخص شده صورت میگیرد ولی کم کم به محلی که بایستی تخمریزی انجام گردد، بسنده می شود.
در برخی موارد، ابتدا ماهی نر محل تخمریزی را انتخاب میکند و در پاره ای موارد این کار توسط ماهی ماده صورت میگیرد. ولی به هرحال در آخر، فعالیتهای لرزشی ماهی ماده به محل تخمریزی انتخاب شده محدود می گردد.

به زودی ماهی اول با دهان به سطح بستر حمله می کند و با حرکات سریع باله ها، پوده ها و آشغال موجود را تا حد امکان تمیز می نماید.
همین که جفت آنها به این کار ادامه میدهند، کم کم لرزش آنها متوقف می شود ولی تا زمانی که بستر کاملا تمیز نشود، آرام نمیگیرند.

پس از این که کار تمیزکردن بستر با دهان متوقف شد، ماهی ماده به گونه ای دروغین تظاهر به تخمریزی می نماید. برای این کار شکم خود را به محل تخمریزی نزدیک می کند و همه کارهای مربوط به تخمریزی را به غیر از تخلیه تخمها تمرین می کند. رفتارشناسان این کار را خست می نامند و براین باورند که برای خیلی از جانوران این کار بخش مهمی از بازی جنسی قبل از تخمریزی است.

بسته به ماده، این کار ممکن است چند لحظه تا چند ساعت ادامه داشته باشد ولی به محض اینکه ماهی ماده اولین ردیف تخمها را روی بستر انتخاب شده بریزد، ماهی نر با ریختن اسپرم، آنها را بارور می کند.

گاه دیده می شود که ماهی نر تا زمانی که ماده اولین سری تخمها را روی بستر نریزد، آن را نادیده می گیرد ولی بلافاصله پس از ریختن یک ردیف تخم، به محل تخمریزی میرود و آنها را بارور می کند.
تخمریزی این ماهی بسیار جالب و چشمگیر است. تخمها کنار یکدیگر ریخته می شوند و حتی ممکن است به اندازه ای نزدیک بهم باشند که بهم بچسند ولی هرگز تخمها روی هم قرار نمیگیرند. هر بار حدود 10 عدد تخم گذاشته می شود. ابتدا در خطوط مستقیم و سپس این خطوط با تخمریزی های بعدی بصورت دایره ای ناموزون در می آید.
هربار که ماده تعدادی تخم میگذارد، ماهی نر آنها را با اسپرم خود بارور می کند ولی وقتی که تخم ها بستر تمیز شده برای تخمریزی را پر می کنند، نر نمی فهمد که کدام تخم ها را بارور نکرده است.

بنابراین بصورت غیرانتخابی بارور کردن را ادامه میدهد. اسپرماتوزوئیدهای نر خیلی فعالند و همواره تا حدود 99 درصد تخمها و شاید همه آنها را بارور می کند.
تا زمانی که تخمریزی شروع نشده است، شکی نیست که برتری اجتماعی و رفتاری در اختیار ماهی نر است ولی هنگامی که تخمریزی تمام شده است، ماهی ماده خیلی مهاجم می شود و ممکن است ماهی نر را از مرکز و قلمرو خود خارج کند ولی ماهی نر در مرز قلمرو او می ماند و نگهبانی از تخمها را ادامه میدهد.

تخمریزی ممکن است هم در طول شب و هم در طول روز انجام گیرد. هیچگونه ارتباطی بین تخمریزی و کمیت و کیفیت نور و یا زمان روز یا شب وجود ندارد. البته اگر آکواریوم تخمریزی در شب خاموش باشد، تخمریزی صورت نخواهد گرفت. حتی در مواقع طلوع و غروب آفتاب نیز در صورت استفاده از نور خورشید برای روشن شدن آکواریوم، تخمریزی انجام نمی شود. بیشترین وقت تخمریزی معمولا بعداز ساعت 12 ظهر است.
تخمریزی معمولا روی بستر سخت صورت می گیرد و اگر همانند ماهیهای دیگر، برای آنها تخته سنگی بصورت عمودی و تکیه داده شده به دیواره آکواریوم قرار گیرد، روی آن تخم نخواهند ریخت، مگر اینکه امکان انتخاب جای دیگری را نداشته باشند. برای تخمریزی، سطح پهن را ترجیح میدهند. وسعت مناسب برای تخمریزی آنها 30 تا 150 سانتیمتر مربع است. معمولا هرگز روی برگهای داخل آکواریوم تخمریزی نمی کنند.

ولی در شرایط طبیعی ایجاد شده، دیده شده که سیچلاید جواهر 2 روی تایر اتومبیل انداخته شده در آب، تخمریزی نموده اند. به نظر میرسد که نمیتوانند رنگها را به درستی تشخیص دهند و اگر بستر با رنگهای مختلف برای آنها آماده گردد، هیچگونه انتخاب ویژه ای انجام نمیدهند ولی در مواردی هم دیده شده که مثلا گلدان سفالی قرمزی را که برای تخمریزی آنها در آکواریوم گذاشته شده است، به گلدانهای سفالی با رنگهای تیره برتری داده اند.
تعداد تخمها در اولین تخمریزی ها کم و حدود 50 عدد می باشند ولی وقتی یک ماده چندین بار تخمریزی کرده است، میانگین تعداد تخمهای آن ممکن است از 500 عدد هم بیشتر باشد. تخم ها و یا نوزادان که به بستر تخمریزی چسبیده اند، همواره توسط یکی از ماهیها، هوادهی می شوند.

ماهی سیچلاید جواهر 2 روی تخمها شنا می کند و باله ها را به گونه ای تند حرکت میدهد و آب را به جریان در می آورد، بدون اینکه به تخم ها و یا لاروها صدمه ای زده شود. در پاره ای موارد هم دیده می شود که ماهی ماده به ماهی نر اجازه این کار را نمیدهد و خود مسئولیت هوارسانی و تمیز کردن تخم ها را به عهده می گیرد.

جالب این که وقتی این 2 ماهی، تنها ماهیهای یک آکواریوم باشند، ماهی ماده این روش را اعمال می نمایند. در مواردی که در آکواریوم ماهیهای دیگری هم وجود دارد، این کار اشتراکی انجام می گیرد چون نقش حفاظتی نر مهمتر می شود و ماهی نر هم بیشتر میتواند آن را تحمل نماید.
به هر حال ماهی ماده خیلی بیشتر از ماهی نر به تخمها اهمیت میدهد. ماهی نر ممکن است بستر تخمریزی را ساعتها ترک کند ولی ماهی ماده هرگز اینکار را طولانی تر از 2 دقیقه انجام نمیدهند.
در طول دوره رشدونمو جنینی و پیش از تخم گشایی سیچلاید جواهر 2 ، ماهی نر اقدام به کندن 1 یا 2 گودال کم ژرفا می نماید. از این گودالها بعدا وقتی نوزادان از تخم خارج شدند، برای نگهداری آنها استفاده می شود. حدود 60 ساعت پس از بارور شدن، تخم گشایی آغاز می شود. اگر یکی از تخم ها را با ملایمت با یک مداد فشار دهید، تخم پاره می شود و نوزاد از آن خارج میگردد. دیده می شود که والدین با قرار دادن تخم ها در دهانشان و اعمال کمی فشار به آنها، پوستهای تخمها را پاره می کنند و به خروج نوزادان کمک می نمایند.

پس از تخم گشایی سیچلاید جواهر 2 ، والدین گاهی یکی یکی وز مانی تا 30 عدد در هر بار از نوزادان را در دهان گرفته و به گودال هایی که توسط نر درست شده اند، منتقل می نمایند. وقتی این نقل و انتقال صورت می گیرد، والدین خیلی عصبی می شوند.

گاهی هم دیده می شود که نوزادان را در دهانشان می جوند ولی هرگز دیده نشده که آنها را قورت دهند. معمولا هریک از والدین، نوزادان را به یکی از حفرهها می برد ولی همواره اینگونه نیست. در انتها ممکن است همه نوزادان در یک حفره دیده شوند.

معمولا مولدین، نوزادان را 4 یا سانتیمتر بالاتر از گودال رها میکنند و چون وزن مخصوص آنها بیشتر از آب است، مجبور می شوند برای حفظ خود و رسیدن به داخل گودال تقلا نمایند. در جلوی سر هر نوزاد 2 عضو برای چسبیدن به دیوارها یا بستر و یا سنگریزهها وجود دارد.

وقتی نوزادان به بستر چسبیده اند، با دم خود آب اطراف را به حرکت در می آورند. حال اگر 500 عدد نوزاد در جایی به بستر چسبیده باشند، جریان بسیار خوبی از آب ایجاد می شود که نقش مهمی در تمیز کردن محل و جابجایی آب و اکسیژن رسانی دارد. در این مواقع والدین هم به تهویه آب مشغول هستند.
سه تا پنج روز بعد، کیسه زرده جذب می شود و نوزادان خود را آزاد کرده و از گودال بیرون می آیند و شنای آزاد را شروع کرده و گله هایی را بطور طبیعی تشکیل میدهند. در خلال اولین کوشش آنها برای تشکیل گله، تغذیه آزاد شروع می شود و نوزادان به خوبی غذاهایی مانند ناپلیوس زنده آرتمیا و یا غذاهای زنده دیگر را شکار می کنند.
وقتی بعضی از بچه ها از گله جدا میشوند،یکی از والدین، آنها را با دهان گرفته و به داخل می برد. والدین هم همواره گله بچه ها را تعقیب می¬کنند بدون اینکه نقشی در جهت دادن به آنها برای حرکت داشته باشند. کمی بعد بچه ای موجود در گله، وجود والدین را از روی رنگ قرمز آنها تشخیص میدهند.

در این زمان، یعنی وقتی که بچه ها گله تشکیل داده اند، والدین بیشترین و چشمگیرترین رنگ قرمز را به خود گرفته اند. بچه ها به حدی به این رنگ عکس العمل نشان میدهند که اگر والدین از آکواریوم خارج شوند و جای آنها شئی با این رنگ در داخل آکواریوم گذاشته شود به طرف آن جذب می شوند.