گیاهان آکواریومی خانواده ی هیدروکاریتاسه را بهتر بشناسید

گیاهان آکواریومی خانواده ی هیدروکاریتاسه گیاهانی هستند که کاربرد بسیاری در آکواریوم ها دارند. این خانواده شامل علف نواری ، گیاه هیدریلا ، گیاه هیدروکاریس ، گیاه تیرکمان آبی ، گیاهان بادبزنی ، گیاه میریوفیلوم ، گیاه کریپتوکریون و سایر گیاهان آکواریومی است.

گیاه آکواریومی علف نواری یا علف مارماهی ( والیزنریا )

اسم علمی این گیاه که از خانواده ی هیدروکاریتاسه است، نوار مانند و مارپیچ، Vallisneria spiralis است که شاید بهترین نوع از گیاهان تزئینی داخل آکواریوم می باشد. برگهای بلند و باریک و ابریشمی آن به رنگ سبز روشن است که بطور افراشته و مواج با زیبایی خاصی در داخل آکواریوم دیده می شوند.

رشدونمو آن در نور خوب و ملایم سریع بوده و توده ای از گیاه را که نور از آن به خوبی عبور می کند به وجود می آورد. تولید اکسیژن توسط این گیاه زیاد است و ریشه های آن در تمیز کردن رسوبات کف آکواریوم اثر بسیار دارند.

Vallisneria Americana

Vallisneria spiralis

vallisneria forma portugalensis

از این گیاه که یکی از گیاهان آکواریومی است به مقدار فراوان در مرداب انزلی، سواحل دریای خزر، بلوچستان و اصفهان یافت می شود. تکثیر آن از طریق ریشه های رونده انجام می گیرد. والیزنریا گیاهی است نر و ماده و طبیعتا گیاهانی که از یک ریشه رونده تولید می شوند، از یک جنس می باشند.

این گیاه دارای گلهای ماده ریز سفیدرنگ و فنجان مانندی است که هر گل در انتهای ساقه بلند و مارپیچی قرار دارد. گلهای نر که تعداد آنها کمتر است، بر روی پایه دیگری قرار دارند. از لقاح گل ماده توسط گرده گلهای نر، تخم به وجود می آید که از طریق آنها هم میتوان گیاه را تکثیر نمود.

گیاه هیدریلا ( Hydrilla )

این گیاه از از گیاهان آکواریومی از خانواده ی هیدروکاریتاسه است که آبزی غوطه ور است و دارای برگهای چرخه ای دندانه دار و ساقه بلند و نازک می باشد. از این گیاه گونه H.veriticillata به وفور در مرداب انزلی و دریاچه هامون یافت می شود.

Hydrilla verticillata

گیاه هیدروکاریس Hydrocharis

گیاهی است از گیاهان آکواریومی خانواده ی هیدروکاریتاسه که پایا است و  دارای برگهای کلیه ای شکل و شناور می باشد. از این جنس میتوان زیر گونه H.morsus ranae را نام برد که در مرداب عینک و آبهای شمال یافت می شود.

Hydrocharis morsus-ranae L

گیاهان آکواریومی تیرکمان آبی یا ساژیتار یا Sagittaria

این گیاه از خانواده ی هیدروکاریتاسه است. تیرکمان آبی یا ساژیتاریا جزء تیره با رنگ آبی Alismacmeat است. برگهای کمان مانند آن عامل اصلی اسمگذاری این گیاه شده است که از نام ساژیتاریوس کمانگر یکی از خدایان یونان گرفته شده است. این گیاه جزء قدیمی ترین گیاهان آکواریومی محسوب می شود. اکثرا در باتلاق ها و مرداب ها پیدا می شود.

حدود 6 گونه از این گیاه یافت می شود که از آنها تیرکمان آبی یا Sagittaria sagittifolia در جزایر وسط مرداب بندرانزلی و آبهای راکد و موقت کنار جاده رشت را تنکابن یافت می شود.
ریشه های ساژیتاریاها کلا بزرگند و بایستی در عمق 5 سانتیمتری کاشته شوند. وفق دادن گونه های وحشی به آب آکواریوم ممکن است گاهی تا یکسال به طول انجامد.

از انواع دیگر آن میتوان ساژیتاریای گندمی Sagittaris graminea ساژیتاریای برگ جهت دار S.patifolia، ساژیتاریای پیکان برگ S.sagittigolia و ساژیتاریای پهن برگ S.platyphylla را نام برد.

Sagittaria latifolia

Sagittaris sagittifolia

Sagittaria montevidensis

Sagittaria platyphylla

گیاهان آکواریومی بادبزنی یا آب پوش Cabomba

گیاهان بادبزنی از گیاهان آکواریومیخانواده ی هیدروکاریتاسه است. گونه معروف آن Cabomba coroliniana است و اگرچه گیاه چندان مرغوبی برای نگهداری در آکواریوم نیست، با وجود این به مقدار زیاد در آکواریوم ها نگهداری میشود. برگهای آن بسیار ترد و شکننده است و اکثرا ماهیها آنها را خورد کرده و برخی دیگر آنها را میخورند.

بدون شک در شرایط خوب، این گیاه جزء زیباترین و درخشانترین گیاهان آکواریومی خانواده ی هیدروکاریتاسه می باشد. برگهای بادبزن مانند آن که بر روی ساقه رونده قرار دارند، پناگاه خوبی برای بچه ماهیها می باشند، ولی از آنجا که تراکم برگهای آن زیاد نیست، برای تخمریزی ماهیها مناسب نمی باشد. در صورتی که نور کافی به این گیاه نتابد، دراز و باریک و بدشکل می شود.

Cabomba aquatcia

Cabmba carolininan

گیاه میریوفیلوم Miriophyllum

گیاه میریوفیلوم از خانواده ی هیدروکاریتاسه است. این گیاه دارا برگهای زیبا و لطیفی است که جای مناسبی برای پناه گیری نوزادان ماهیهای تخمگذار و صید آنها به وجود می آورد. این گیاه همچنین برای ماهیهایی که در بالای آب یا کف آکواریوم تخمگذاری می نمایند مناسب می باشد. گیاهی است غوطه ور که بطورکلی در زیر سطح آب زندگی می کند.

کاشتن و نگهداری آن در داخل آکواریوم آسان است. از انواع آن در ایران میتوان میریوفیلوم ورتی سلاتوم M.verticillatum و میریفوفیلوم اسپی کاتوم M.spicatum را نام برد که به میزان وفور در مرداب انزلی و سایر آبگیرهای شمالی ایران، آبگیرهای زنجان و بطورکلی در بیشتر آبگیرها یافت می شوند.

هرچه شدت نور بیشتر باشد، تراکم این گیاه خانواده ی Hydrocaritaceae  بیشتر خواهد شد. از نوع ورتی سیلاتوم، نژاد زیبایی وجود دارد که رنگ آن مسی است.

Myriophyllum verticillatum

.Myriophyllum spicatum L

سایر گیاهان آکواریومی

برخی دیگران از گیاهان آکواریومی اکثرا مورد استفاده قرار می گیرند که ارزش آنها از گیاهان ذکر شده قبلی کمتر است. این گیاهان عبارتنداز:

گیاهان آکواریومی کریپتوکریون Cryptocoryne

گیاهی است کمیاب و غیرمعمولی که برگهای آن شباهت زیاد به گیاهان خاکی دارد. در شرایط خوب، این گیاه تولید گلی می کند که به سطح آب فرستاده می شود. در نور نسبتا کم، رشد آن بسیار خوب است و تولید برگهای نسبتا خنثی می کند که برای تخم ریزی مورد استفاده ماهیها قرار می گیرند. از این گیاه در فلور ایران نمونه ای وجود ندارد.

از نمونه های آن که در آکواریوم ها بکار میرود میتوان اینگونه کریپتوکورین گری فی تی C.griffithii که دارای برگهای پهن بیضی شکل و نوک تیزی به رنگ سبز ابریشمی تیره در بالا و صورتی در زیر است و گونه کریپتوکریون ولی ای سی آی C.willisii را نام برد که دارای برگهای نازک و مواج است.
تکثیر این گیاه از طریق ساقه های رونده انجام می شود. رشد آن بطور کلی کند است به خصوص اگر در معرض تابش نور شدید قرار گیرد. رشد آن در شرایط تابش نور غیرمستقیم بهتر است، مرکز اصلی گسترش آن آسیای حاره ای است.

Cryptocoryne willisii

cryptocoryne griffithii

Cryptocoryne balansae

Crytocoryne becketti

گیاه آکواریومی سراتوفیلوم Ceratophyllum

امروزه انواع گیاه جزء گیاهان استاندارد آکواریوم ها به حساب می آید. اسم معمولی این گیاه شاخی است. دارای برگهای ترد و شکننده بوده و از گیاهان غوطه ور فاقد ریشه می باشد. در استخرها و آبگیرهایی که روزانه حدود 3 ساعت نور مستقیم به آنها می تابد،

دارای رشدونمو خوبی می باشد. این گیاه به قدری ترد است که گاهی بیرون آوردن آن از آب بدون خورد شدن امکان ندارد. علاوه بر این که تولید اکسیژن آ« زیاد است، شاخه های متراکم آن پناهگاه خوبی برای بچه ماهیها می باشد.
از این گیاه در ایران گونه های سراتوفیلوم دمرسوم Ceratophyllum demersum و سراتوفیلوم ساب مرسوم C.cubmersum در مرداب انزلی و برخی دیگر از آبگیرهای شمالی و جنوبی کشور به میزان وفور یافت می شود.

.Ceratophyllum submersum L

.Ceratophyllum demersum L

گیاه هترانترا Heteranthera

رنگ این گیاه سبز روشن و نسبتا شفاف است. شکل آن تاحدودی مانند گیاه آناکاریس است با این تفاوت که برگهای بلند آن یک در میانبر روی ساقه قرار دارند. گیاهی است نرم و سست که در تابش نور به خوبی رشد می کند. گونه های زیادی از این جنس کاربرد آکواریومی دارند.

Heteranthera dubia (JACQ). MAC MILL

Heteranthera zosterifolia

Heteranthera limosa

Heteranthera reniformis

گیاهان آکواریومی شناور در آب

برگهای این گیاهان معمولا در روی سطح آب طوری قرار می گیرد که از قسمت زیرین در تماس با آب بصورت شناور قرار می گیرند. اکثر آنها برای تنظیم میزان تابش نور به داخل آکواریوم و نیز ایجاد محلی برای لانه سازی برخی از ماهیها مانند گورامی ها مفید می باشند، از انواع آنها میتوان گونه ای زیر را نام برد:

گیاه ریکسیا Riccia

این گیاه که نمونه هایی از آن در مرداب بندرانزلی و برخی دیگر از آبگیرهای کشور یافت می شود. یکی از بهترین گیاهان آکواریومی برای تکثیر انواع ماهیها می باشد. تراکم تودههای کریستال مانند آن اکثرا به حدی است که می تواند تخمهای ماهیهای تخمگذار در سطح را در خود نگه دارد.

لاروها پس از خروج از تخم به خوبی می توانند از آن به عنوان پناه گاه استفاده نمایند. برای ایجاد سایه در قسمت بالای آکواریوم گیاه بسیار مناسبی است. هرگز نباید ضخامت توده آن از 2.5 سانتیمتر تجاوز نماید.

در غیراینصورت گیاه پژمرده شده و باعث آلوده شدن آب میگردد، دشمن اصلی این گیاه که قدرت تولید اکسیژن زیادی دارد انواع جلبکهاست که بین شاخ و برگ آن رشدونمو کرده و باعث خفه شدن گیاه می گردند.

Riccia fluitans

گیاه سالوی نیا Salvinia

این گیاه جزء سرخسهای شناور بوده و فاقد ریشه می باشد. برگهای زیبای آن ممکن است گاهی تا 10 میلی متر قطر داشته باشند. سطح فوقانی برگها از زائدههای مو مانند پوشیده شده است که شاید ماهی علاقه ای به آنها نداشته باشد.

در هر صورت هیچ یک از انواع ماهیهای زینتی این گیاه را نمی خورند. در شرایط گرم و مرطوب رشدونمو آنها زیاد است. این گیاه نمی تواند زمستانهای سرد و یخبندان را تحمل نماید. از انواع آن میتوان گیاه سالوینیاناتانس S.natans را نام برد که به میزان وفور در سطح مرداب انزلی و برخی دیگر از آبگیرهای کشور یافت می شود.

یکی دیگر از انواع سالوینیا آئوری کولاتا S.auriculata می باشد.

Salvinia auriculata

بدون شک تعداد زیادتری از انواع گیاهان آکواریومی وجود دارند که چون نمونه های آنها در ایران یافت نمی شود از ذکر آنها صرفنظر میگردد. گونه های آکواریومی از خانواده ی هیدروکاریتاسه بیشتر دیگری هم در بازار عرضه میگردند.
اثر انواع گیاهان آبزی که در آبگیرهای داخلی کشور و گاهی در برخی از رودخانه ها دیده می شوند در صورتی که دارای شرایط خاص گیاهان آکواریومی که قبلا ذکر گردید باشند می توانند مورد استفاده در آکواریوم قرار گیرند.

در هر صورت بایستی توجه داشت که وفق دادن آنها با شرایط آکواریوم ها گاهی ممکن است حتی تا یکسال به طول انجامد.