خارهای گربه ماهی ؛ مراقبت در مقابل خارها و صدمات ناشی از آن ها

خارهای گربه ماهی های شما ممکن است دیر یا زود با شما برخورد کند. این حادثه میتواند دردناک باشد و گاهی شدت این درد بسیار زیاد است، در نتیجه بهتر است تا کمی در مورد آن صحبت شود.

تورهای آکواریومی

در ابتدا باید در مورد گربه ماهی ها و تورهای آکواریومی صحبت نماییم. خارهای گربه ماهی ها محکم و استخوانی هستند و در باله ی پشتی و سینه ای بسیاری  از انواع آن ها وجود دارند. خارهای گربه ماهی ها معمولا در تورهای استانداردی که آکواریوم داران از آنها استفاده می نمایند، گیر میکند.

تورهای مذکور عموما دارای چشمه های نسبت گشادی هستند تا جابجایی آنها در آب آسانتر باشد. زیرا یک تور ریز بافت با سوراخ های کوچک مقاومت زیادی در مقابل آب از خود نشان داده و در نتیجه گرفتن ماهی با آن دشوارتر می شود.

اما خارهای گربه ماهی ها از سوراخ های گشاد این تورهای استاندارد عبور کرده و در آنها گیر میکند. قضیه زمانی پیچیده تر می شود که بدانید خارهای بیشتر گربه ماهی ها دندانه دار و اره مانند است و این ویژگی سبب بیشتر گیرکردن خارها در تور می شود.
اما داستان به اینجا ختم نمی شود، از آنجا که ماهی برای نجات خود از این دام تقلا کرده و پیچ و تاب می خورد تعدداد بیشتری از خارهای باله هایش در سوراخ های تور گیر خواهد کرد. این اتفاق میتواند باعث وارد شدن آسیب هایی به ماهی شود.

بخش های نرم باله، به همراه شعاع های نرم آن پاره شده و لایه های سطحی اپیتلیوم موجود بر روی خارها خراشیده می شوند. زخم های به وجود آمده در اثر این حادثه موقعیت مناسبی را برای حمله ی باکتری ها و قارچ ها به بدن ماهی فراهم میکند.
از طرف دیگر استرس ناشی از این رخداد به خودی خود برای سلامت گربه ماهی مضر است. البته باید بگویم که این شرایط در واقع بدترین حالت ممکن را توصیف میکند و ممکن است که همیشه وضعیت به این بدی نباشد اما در هر حال احتمال بروز حوادثی مثل این وجود دارد.

حتی در حالتی که فقط یک خار باله در تور گیر کند بازهم ممکن است صدمات جدی به بدن ماهی وارد شده و استرس شدیدی را تجربه نماید. بهتر است بدانید معمولا در زمان خارج کردن ماهی گرفتار در تور است که برخورد دردناک دست صاحب آکواریوم با خارهای تیز باله های گربه ماهی رخ میدهد.

یک نوع گربه ماهی

انتقال زهر از خارهای گربه ماهی که دفاع شخصی آن ها است

پیش از آنکه برخی از گربه ماهی ها را که بطور بالقوه خطرناک هستند معرفی نمایم، بهتر است برخی موارد کلی در مورد فرآیند انتقال زهر را برایتان بیان کنم. زخم معمولا پس از برخورد یکی از خارهای باله ی پشتی یا باله ی سینه ای به شما و عبور آن خار از پوست بدن به وجود می آید. این برخورد ممکن است تنها به یک خراش کوچک منتهی شود اما معمولا اینطور نیست و منجر به ایجاد سوراخ می شود.

در لایه ی پوستی که روی خارهای باله ی برخی گربه ماهی ها را می پوشاند تعداد متنوعی سلول های ویژه ی ترشح زهر وجود دارد. هنگامی که یک خار از باله ی این ماهی ها را می پوشاند تعداد متنوعی سلول های ویژه ی ترشح زهر وجود دارد.

هنگامی که یکی از خارهای گربه ماهی ها از باله ی این ماهی ها به انگشت انسان فرو می رود، ابتدا آسیب فیزیکی به آن وارد می شود. در پی آن سلول های ترشح کننده ی سم پاره شده و زهر یا سم را در داخل زخم ترشح می نمایند. این فرآیند یکی از روشهای ساده و کارآمد دفاع شخصی در گربه ماهی هاست.

گاهی نیز شکسته شدن بخشی از خار در داخل زخم، مزید بر علت شده و جاماندن خود این جسم خارجی در بافت، علت بروز مشکلاتی می شود.
باله های خاردار گربه ماهی ها ممکن است در لابلای تور گیر کرده و باعث مجروح شدن ماهی شوند.

برخی از گربه ماهی ها روش دیگری برای انتقال زهر به حریف دارند که البته در حال حاضر پرسش هایی در مورد جزئیات آن وجود دارد. گزارش شده که این کونه ها زهر تولیدی خود را در غددی در پایه ی برخی خارهای باله (عموما باله ی سینه ای) ذخیره می نمایند.

گمان براین است که در حین سوراخ شدن پوست توسط خار باله، گربه ماهی اقدام به رها کردن زهر از غده ی مورد اشاره میکند و این ماده ی سمی از طریق مجراهای موجود در خار به زخم منتقل می شود. یکی از گربه ماهی هایی که احتمالا دارای چنین مکانیسمی است گونه ی کوچکی به نام Akysis vespa (خانواده ی Akysidae یا گربه ماهی های جویباری) می باشد که در گروه گربه ماهی های زنبوری آسیایی قرار میگیرد.

جالب است بدانید که نام گونه ی این ماهی یعنی vespa در لاتین به معنی زنبور است. البته در دادن این نام به ماهی ایهام وجود دارد زیرا رنگ آمیزی بدن ماهی باتوجه به رنگ های زرد و سیاهش شبیه رنگ بدن بسیاری از زنبورهاست و شاید هم از آن مهمتر بخاطر درد شدید ناشی از انتقال سم و نیش زدن این نام برای ماهی انتخاب شده باشد.

گربه ماهی

احتیاط کنید

اگر بخواهم مطالب گفته شده را خلاصه کنم باید بگویم که در زمان گرفتن گربه ماهی با تور و جابجایی آن باید بسیار احتیاط نمود. همچنین زمانی که در حال کار کردن در مخزنی که محتوی گربه ماهی است هستید باید بسیار هوشیار باشید.
گزارش ماهی اشلمبو که در کادر صفحات بعد به عنوان یک مورد حاد به آن اشاره کرده ام زمانی رخ داد که پزشک موردنظر در حال ایجاد تغییراتی در مخزن بود. گربه ماهی ترسید و واکنش سریعی از خود نشان داد و پیش از آنکه دکتر فرصت خارج کردن دستش را داشته باشد آنچه نباید، پیش آمد.

در اینجا قصد دارم تا براساس این گفته که علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد به چند نکته برای زمانی که توسط خار یک گربه ماهی آسیبی به شمار وارد شد، اشاره نمایم. البته این یک تجویز پزشکی نیست اما میتوان به عنوان کمک های اولیه در شرایط موردنظر کاربرد داشته باشد.

غوطه وری در آب گرم

اگر توسط خارهای گربه ماهی آسیبی به شما وارد شد نخستین کاری که باید بکنید این است که موضع آسیب دیده را در آب داغ غوطه ور نمایید. دمای آب باید حداقل 43 درجه ی سانتیگراد باشد و اگر قدرت تحمل آن را دارید چه بهتر که دما را افزایش دهید. گرما سبب می شود که ساختار سم از هم بپاشد.

تقاضای کمک پزشکی

اگر درد از بین نرفت و مخصوصا اگر شروع به گسترش نمود (مثلا با زخم شدن انگشتان، درد به نواحی بالایی دست و شانه نیز سرایت کرد) باید از کمک های پزشکی استفاده نمایید. خوشبختانه شما میتوانید بخاطر بیاورید که با چه نوع گربه ماهیی برخورد داشته اید و باید این اطلاعات را در اختیار پزشک خود قرار دهید.

البته بعید است که پزشک ها با انواع گربه ماهی ها آشنا داشته باشند اما با اطلاعات پزشکی که در اینترنت موجود است، میتوانند به سرعت اطلاعاتی که در این زمینه منتشر شده است را بیابند. خود من در این زمینه در کتابخانه ی تخصصی بیمارستانی که کار میکردم جستجو کرده و اطلاعاتی را از این دست در آنجا یافته ام.
اگر درد ابتدایی نسبتا به سرعت برطرف شد (مثلا در یک یا دو ساعت) اولی پس از آن نشانه های عفونت مانند فشار، درد و افزایش سرخی و التهاب در ناحیه ی گزیدگی مشاهده شد، به مراقبتهای پزشکی نیاز خواهید داشت.

توجه نمایید که گاهی ممکن است عفونت های ثانویه با خار گربه ماهی ها ایجاد شود، تعداد زیادی از باکتری ها ممکن است در این عفونت دخیل باشند، باکتری Aeromonas یکی از مشکل سازترین نمونه ها در رابطه با گربه ماهی های آب شیرین است.

در گونه های آب شور، مثلا به هنگام گزش با خار گربه ماهی مرجانی، عفونتهای ناشی از Vibrio نسبتا رایجتر می باشد. این عفونتها میتوانند جدی بوده و نیاز به درمان فوری دارند.

شکسته شدن خارهای گربه ماهی در زخم

اگر پس از اینکه مراحل اولیه ی بهبود زخم سپری شد، درد یا ورم بدون نشانه های عفونت احساس شد، بهتر است به دکتر خود مراجعه نمایید زیرا این حالت ممکن است نشانه های جامادن بخشی از خار در زخم شما باشد.

برای تشخیص این امر میتوان از عکسبردای با اشعه ی ایکس کمک گرفت. جا ماندن یک جسم خارجی در زخم میتواند باعث واکنش عضو خارجی در بدن شود و به همین علت باید بطورکامل مورد بررسی و درمان قرار گیرد.

هرچند ممکمن است مطالب گفته شده در این بخش باعث گردد تا تصویر منفی از برخی گربه ماهی ها ترسیم شود اما منظور از بیان این موارد اصلا این نبوده است.

این اطلاعات تنها بدین منظور بیان شدند تا شما را نسبت به یکی از مشکلات بالقوه ای که نگهداری و جابجایی گربه ماهیها میتواند به همراه داشته باشد آگاه کند و این مطلب باید توسط همه ی افرادی که از گربه ماهیها نگهداری می نمایند مورد توجه قرار گیرد.